Repetitorluğa yönəldilən şagirdlər kollektiv təhsil mühitindən və sosial inkişafdan məhrum olurlar

Dünya Bankının 2020-ci il hesabatına əsasən, AzTehsil.com xəbər verir ki, məktəb təhsili, xüsusilə, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə iqtisadi artımı sürətləndirir. Hesabata görə, hər bir əlavə təhsil ili iqtisadi artımı təxminən 0.37% artırır. UNESCO-nun 2018-ci il hesabatı da təhsil sisteminə yatırılan hər 1 dolların uzun müddətdə 10 dollar iqtisadi fayda təmin edəcəyini bildirir. Bu o deməkdir ki, təhsil uzunmüddətli investisiya olaraq cəmiyyətin və iqtisadiyyatın inkişafında mühüm rol oynayır.

Ölkəmizdə isə bir çox hallarda yuxarı sinif şagirdlərinin müəyyən hissəsinin məktəbdən uzaqlaşdırılaraq repetitorluğa yönləndirildiyi müşahidə olunur. Dünya Bankının hesabatları göstərir ki, məktəb təhsili iqtisadi artımı yalnız akademik sahədə deyil, həm də sosial strukturların formalaşmasında böyük rol oynayır. Lakin repetitorluq yalnız fərdi bacarıqlara diqqət yetirir və şagirdlər arasında sosial qarşılıqlı əlaqələrin inkişafını təmin etmir. Repetitorluq məktəbin verdiyi kollektiv təhsil imkanlarını tam əvəz etmir və gələcəkdə sosial fərqlərin dərinləşməsinə səbəb ola bilər.

PISA testlərinin nəticələri də göstərir ki, məktəb mühitində şagirdlər yalnız fənn bilikləri deyil, həm də sosial bacarıqlar, əməkdaşlıq və digər həyati dəyərləri öyrənirlər. Bu vəziyyətdə repetitorluğa yönəltmək əvəzinə məktəb təhsilinin daha bərabər və inklüziv şəkildə inkişaf etdirilməsi zəruridir.

Şagirdlərin məktəb əvəzinə, daha çox repetitorluğa yönləndirilməsi həm də dövlətin gələcək iqtisadi inkişafına bir neçə formada ziyan vurur.

Əvvəla, repetitorluq sisteminin daha çox sosial və iqtisadi baxımdan imkanı olan ailələr üçün əlçatan olması təhsil sahəsindəki bərabərsizlikləri daha da dərinləşdirir. Dövlətin təhsil sektoruna qoyduğu sərmayələr əksər hallarda bərabər təhsil imkanları yaratmağa yönəlir. Amma repetitorluq yalnız müəyyən sosial qrupların təhsilinə xidmət edir, bu da təhsil sisteminin ümumi keyfiyyətini zəiflədir. Bu cür təhsil fərqlilikləri gələcəkdə əmək bazarına daxil olan fərqli nəsillər arasında ciddi uçurumlar yaradacaq. İqtisadiyyatda daha yaxşı təhsil almış və daha çox bilik sahibi olan işçi qüvvəsi tələb olunduğu halda, repetitorluğa yönəlmiş və yalnız müəyyən sahələrdə ixtisaslaşmış şəxslər, ümumilikdə iqtisadiyyatın inkişafına töhfə verə bilmir. Bu, dövlətin uzunmüddətli iqtisadi inkişafına maneə yaradır və əmək bazarında qeyri-bərabərliklərə səbəb olur.

Bundan əlavə, repetitorluğa yönəldilən şagirdlər məktəbdəki kollektiv təhsil mühitindən və sosial inkişafdan məhrum olurlar. Məktəbdə yalnız akademik biliklərin öyrədilməsi deyil, həm də əməkdaşlıq, liderlik, kommunikasiya və sosial qarşılıqlı əlaqə bacarıqları inkişaf etdirilir. Repetitorluq yalnız dərslərin təkrarı ilə məhdudlaşdığından, sosial bacarıqların inkişafını təmin etmir.

Daha da əhəmiyyətlisi, repetitorluğun maliyyə yükü də dövlətə əlavə xərclər gətirir. Ailələr təhsil xidmətləri üçün əlavə xərclərə məruz qalır, bu isə təhsilin ümumi yükünü artırır və dövlətin təhsil siyasətini daha da çətinləşdirir. Həmçinin təhsil xidmətlərinin fərdi və özəl sektora doğru yönəlməsi dövlətin təhsil sektoruna qoyduğu sərmayənin səmərəliliyini azaldır, çünki bu xidmətlər çox vaxt daha az nəzarət altında olur və bərabərlik prinsiplərini təmin etmir.

Son olaraq, repetitorluğun genişlənməsi dövlətin uzunmüddətli strateji inkişaf hədəflərinə çatmasına mane ola bilər. İqtisadi artım və sosial inkişafın təmin edilməsi üçün təhsil sisteminin güclü, inklüziv və bərabər olması tələb olunur. Repetitorluğa yönəlmə isə bu məqsədə ziddir.