Lisey və gimnaziyalar orta məktəblərdən fərqləri...
Son dövrlərdə Azərbaycanda təhsil sistemində baş verən dəyişikliklər, yeni məktəb modellərinin planları və yüksək səviyyəli idarəetmə yanaşmalarına diqqət yetirilməsi lisey və gimnaziya tipli təhsil müəssisələrinə yönəldib. Valideynlər arasında “uşağımı liseyə yoxsa adi məktəbə yazdırım?”, “gimnaziyada oxumaq nə məsələ fərqlidir?” kimi suallar getdikcə daha çox səslənir. faktiki və gimnaziyalar, orta məktəblərlə eyni əsaslarla təhsil paylaşsalar da, tədris yanaşması, məqsəd və məqsədə uyğun olaraq mühüm fərqlərə malikdirlər.
AzTehsil.com- n əldə etdiyi məlumata görə mövzu ilə bağlı araşdırma aparılıb.
1. Hüquqi status və məqsəd fərqi
Azərbaycan Respublikasının Təhsil Qanununa əsasən:
Orta ümumtəhsil məktəbləri — ümumi təhsilin bütün pillələrini (ibtidai, əsas, orta) əhatə edən tədris müəssisəsidir.
Gimnaziya — humanitar, sosial- və ya filoloji istiqamətli dərin iqtisadi cəhətdən inkişaf etdirici dərslərdir.
Lisey — əsasən texniki, təbiət elmləri və ya innovativ istiqamətlər üzrə ixtisaslaşan orta təhsildir.
kimi gimnaziya daha çox humanitar elmlərə, lisey yaratmaq riyaziyyat, informatika, fizika, biologiya sahələrə yönəlik bilikləri dərindən.
2. Qəbul qaydaları və seçim prosesi
Adi məktəblərdən fərqli olaraq, lisey və gimnaziyalara qəbul bank yolu ilə fəaliyyət göstərir. Təhsil təhsili üzrə imtahanlarda yüksək nəticə əldə etmək üçün bu məktəblərə qəbul olunurlar.
Bu müəssisələrdə təhsil alanların motivasiya səviyyəsinin yüksək olmasına səbəb olur. əvvəl, tədris mühiti daha yarış yönümlü və elmi nəticəyə fokuslanmış olur.
3.Tədris fərqləri
Orta məktəblər – dövlətin ümumi tədris planı fəaliyyət göstərir.
Lisey və gimnaziyalar – eyni baza proqramına əsaslanaraq, bəzi fənlər üzrə dərinləşdirilmiş kurslar tətbiq edilir.
Məsələn, gimnaziyada dil, ədəbiyyat, tarix, fəlsəfə kimi fənlər daha geniş saatlarla; liseydə riyaziyyat, informatika, kimya, fizika kimi laboratoriya və tədqiqat yönümlü dərslər üstünlük təşkil edir.
Bəzi liseylərdə (Bakı Mühəndislik Liseyi, Kimya-Biologiya Liseyi) beynəlxalq olimpiadalara hazırlıq və xarici dil kursları da dərs proqramına daxildir.
4. Müəllim heyəti və tədris mühiti
Lisey və gimnaziyalarda dərs deyən müəllimlər tam səviyyə, çox zaman olimpiada və beynəlxalq təlimlərə malik olmaq olar.
Bu məktəbdə siniflərdə tələbələr sayı az olur (orta hesabla 20 nəfər), bu da fərdi yanaşmanı asan əlavə edin.
Adi məktəbdə olan məbləğ 30-35 nəfərə qədər ola bilər ki, bu da məktəb müəlliminin fərdi potensialı izləməyə çətinlik çəkə bilər.
5. İntizam və məktəb mühiti
Lisey və gimnaziyalar öz nizam-intizamı və daxili qaydalar ilə birlikdədir. Dərsə davamiyyət, forması, davranış qaydaları, geyim və sosial fəaliyyətlər ciddi nəzarət altındadır.
Məqsəd yalnız bilik vermək deyil, liderlik, məsuliyyət və tədqiqat kimi istifadənin formalaşdırılmasıdır.
6. Şagirdlərin gələcək perspektivləri
Statistiksey müşahidələr göstərir ki, və gimnaziya qeydləri:
Ali məktəbə qəbul imtahanlarında daha yüksək nəticələr göstərir.
Xarici universitetlərə qəbul ehtimalları daha yüksək olar.
Orta məktəbdə təhsil alan tələbələr də uğurlu ola bilər, lakin bu, daha çox şəxsi motivasiyadan asılı olur.
7. Azərbaycanda fəaliyyət nümunəvi lisey və gimnaziyalar
Bakı Türk Liseyi
Kimya-Biologiya Liseyi
Akademik Zərifə Əliyeva adına lisey
Nəsimi adına Dil və Ədəbiyyat Gimnaziyası
Bakı Avropa Liseyi
Qarabağ Universitetinin nəzdində lisey proqramı (müasir model)
Bu təhsil ocaqları həm milli, həm də beynəlxalq proqramları birləşdirərək keyfiyyətli qurğular ilə işləyirlər.
8. Dünyada lisey və gimnaziya modeli
Dünya təcrübəsində də bu fərqlər qorunur:
Almaniyada gimziyalar 6-cı sinifdən ali məktəbə hazırlıq kimi fəaliyyət göstərir;
Fransada “lycée” anlayışı və humanitar istiqamətlərdən ayrılır;
liseylər orta təhsilin əsas pilləsi hesab olunur və universitetə hazırlıq mərhələsini təşkil edir.
Azərbaycan təhsil modeli bu təcrübələri qismən mənimsəyərək milli sistemə uyğunlaşdırılıb.
Tam olaraq bütün liseylərin illik təhsil haqları açıq şəkildə tapılmasa da, araşdırdığım bəzi nümunəvi məktəblər üçün məlum qiymətlər belədir:
Hədəf Liseyi — İbtidai siniflər üçün ~ 8 000 AZN, orta təhsil (V–VIII) üçün də ~ 8 000 AZN kimi verilmişdir. Rus bölməsi üçün ~ 8 500 AZN.
Kaspi Liseyi — I-IV siniflər üçün ~ 6 400-6 900 AZN, V–IX siniflər üçün ~ 6 900-7 400 AZN, rus bölməsi I-IV ~ 7 900 AZN, V-IX ~ 8 400 AZN.
Bakı Fransız Liseyi — Azərbaycan vətəndaşları üçün bağça ~8 000 AZN, ibtidai ~15 000 AZN, lisey səviyyəsində ~16 100 AZN, 1-12-ci siniflər üzrə ~19 000 AZN.
Lisey və gimnaziyalar sadəcə “ad fərqi” ilə deyil, tədris fəlsəfəsi, seçim prinsipi, motivasiya və nəticə yönümlü orta məktəbdən ayrılır. Bu məktəb daha çox istedadlı və motivasiyalı tələbələr üçün akademik mühit formasına baxın. Bununla belə, təhsilin keyfiyyəti yalnız müstəqim adına deyil, müəllimin yüksək səviyyəliliyinə, düzgün idarə olunmasına və özünün özünə uyğunlaşdırılmasına bağlıdır.
