Dünya ölkələrində müəllim əməyinin xüsusiyyətlərinə dair hesabat açıqlanıb

 

İqtisadi  Əməkdaşlıq və  İnkişaf  Təşkilatı (OECD)  dünya ölkələrində müəllim əməyinin xüsusiyyətlərinin genişmiqyaslı öyrənilməsinə dair hesabatını açıqlayıb. "Təhsil və Təlimin Beynəlxalq Tədqiqatı" (Teaching and Learning International Survey, TALIS) adlı hesabatın  təqdimatında  Britaniya  təhsil sisteminin digər ölkələrlə müqayisədə üstünlüyündən bəhs olunub.  Sinqapurun təhsil sisteminin  uğurları, bu ölkənin gənc məktəblilərinin bütün dünyada riyaziyyatın öyrənilməsində çox yüksək nəticələr göstərməsi  xüsusilə qeyd olunub. Bununla belə,  keyfiyyət  və  təhsil xidmətləri qiymətləri arasında ən yaxşı nisbətin Finlandiyada olduğu vurğulanıb.  Bildirilib ki, Finlandiya müəllimlərinin peşəkarlığı sayəsində  bu ölkənin şagirdləri  məktəblilərin təhsil nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi beynəlxalq proqramlarında (Programme for International Student Assessment, PISA) yüksək ballar qazanırlar.  Bu araşdırma müxtəlif ölkələrdən olan şagirdlərin  biliyini və  qazanılan bilikləri təcrübədə tətbiq edə bilməsi  bacarığını əks etdirir.  Qeyd olunur ki,    Finlandiyada müəllimlərin əməkhaqları o qədər də yüksək deyil və onlar nisbətən  böyük siniflərdə dərs keçirlər.  Hesabatda  Finlandiyadan sonra ən effektiv təhsil verən ölkələr sırasında Koreya, Çexiya, Macarıstanın adları çəkilir.  Braziliya və İndoneziyanın təhsil sistemləri təhsil xidmətlərinin qiyməti və keyfiyyəti nisbətinin ən aşağı göstəricilərini  nümayiş etdirib.  Əldə olunmuş nəticələrin əlyetərliyi nöqteyi-nəzərdən hesabat müəllifləri bütün dünyada  müəllim işinin xüsusiyyətlərinin necə dəyişməsini əyani göstərmək üçün bu nəticələrdən istifadə ediblər.  

 

 

OECD-yə üzv ölkələrdən ən yüksək əməkhaqqını İsveçrə müəllimləri alır. Müəllimin illik gəliri bu ölkədə 68000 dollardır.  İsveçrədə   orta illik  əməkhaqqı isə 50000 dollardır. İsveçrədən sonra ən yüksək əməkhaqqı  Niderland, Almaniya və Belçikadadır.  Lider ölkələrlə müqayisədə  Böyük Britaniya  müəllimlərinin illik  orta əməkaqqı 44000 dollardır. Almaniya 30 OECD ölkəsi arasında müəllimlərin əməkhaqqına görə 13-cüdür.  Fransada müəllimin illik orta əməkhaqqı 30000 dollardır. Yunanıstanda isə müəllimlər ildə 25000 dollar qazanır. 

 

 

Hesabata görə, Braziliyada orta hesabla hər bir müəllimə 32,  Portuqaliyada isə 8 şagird düşür.  Norveç və Yunanıstanda nisbətən böyük siniflər mövcuddur. Böyük Britaniya  bir müəllimə düşən şagirdlərin sayına görə öndə olan ölkələrin siyahısında 14-cü yerdədir.  Tədqiqat göstərib ki, əgər Böyük Britaniya hökuməti Finlandiyanın effektiv  təhsil sisteminə çatmaq istəyirsə, buna hər müəllimə düşən şagird sayını 13-dən 16-ya  çatdırmaqla nail ola bilər.

 

 

TALIS (Teaching and Learning International Survey)  tədqiqatı göstərib ki, Böyük Britaniyada müəllimlər tədris ili ərzində orta hesabla həftədə 46 saat işləyirlər, bu isə müvafiq beynəlxalq normadan (38 saat) 8 saat artıqdır. Bununla belə, Britaniya müəllimləri sinifdə daha az vaxt keçirir, vaxtlarının böyük hissəsini  başqa tapşırıqlara həsr edirlər.  Finlandiyalı müəllimlər 32 saatlıq iş həftəsinə  malikdir. İtaliyada isə müəllimlər həftə ərzində 29 saat işləyirlər.

 

Qadın müəllimlərin sayına görə Latviya liderlik edir. Qadınlar bu ölkədə müəllimlərin ümumi sayının  88,7,  Estoniyada 84,5,  Slovakiyada  81,8, Bolqarıstanda  81,2,  İtaliyada 78,5,  Çexiyada 76,5,  İsraildə 76,3,  Polşada 74,9  və s. faizini təşkil edir.  Müəllimlər arasında qadınların sayının ən az olduğu ölkələrə isə  Niderland  (54,6 faiz),  Meksika (53,8 faiz)  və Yaponiyanı  (39 faiz) misal göstərmək olar. Müəllimlərin orta yaşı aşağıdakı kimi dəyişir: İtaliyada - 48,9, Estoniyada 47,9, Bolqarıstanda 47,4 yaşdır.  Ən gənc müəllimlər isə Malayziyada (38,9), Əbu-Dabidə (Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri)  (38,7), Sinqapurda (36)  işləyir. 

 

 

Ali təhsilli müəllimlər Avstraliyada  (99,9 faiz), Polşada  (99,9 faiz), Koreyada  (99,8 faiz) üstünlük təşkil edir. Xorvatiyada ali təhsillilər 82,3, Çilidə 81,6, İtaliyada 80,5 faiz təşkil edirlər. Ən yaxşı  pedaqoji staja malik müəllimlər Latviyada (22 il), Estoniyada (21,6 il), Bolqarıstanda (21,5 il), İtaliyada (19,8 il), Portuqaliyada (19,4 il), İspaniyada (18,3 il) çalışır. Bir qədər az təcrübəli müəllimlər Əbu-Dabi (Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri) (12,8 il), İngiltərə (12,4 il), Sinqapurdadır (9,7 il). 

Həftə ərzində müəllimlərin tədrisə daha çox vaxt ayırdığı ölkələrə Çili (26,7 saat), Braziliya (25,4 saat), Meksika (22,7 saat) Finlandiya (20,6 saat), İngiltərə (19,6 saat), Fransa (18,6 saat) və daha az vaxt ayrılan ölkələr isə Niderland (19,9 saat), Rumıniya (16,2 saat)  və Norveçi (15 saat) göstərmək olar. 

 

 

Təhsilin inkişafına daha çox vəsaiti ABŞ hökuməti ayırır - 809 milyard dollar. Daha sonra Yaponiya (160 milyard dollar), Almaniya  (154 milyard dollar), Braziliya (146 milyard dollar), Fransa  (123 milyard dollar), Böyük  Britaniya (123 milyard dollar) gəlir. BMT-nin açıqlamasına görə, 2015-ci ilə qədər əlavə olaraq  8 milyon müəllimə ehtiyac yaranacaq. Beynəlxalq tədqiqata əsasən, müəllimlərin 68 faizi qadınlardır, müəllimin orta yaşı isə 48 yaşdır. Müəllimin orta iş həftəsi 38 saatdır. Müəllimlərin daha çox işlədiyi Yaponiyada  həftəlik iş 54 saat təşkil edir.