"İstər bunun adı “pioner” olmasın, istərsə də başqa bir “milli” ad olsun"....

Artıq bir həftədən çoxdur ki, 2016/2017-ci tədris ili başa çatıb və məktəblilər uzunmüddətli yay tətilinə çıxıblar. Təbii ki, ilboyu davam edən gərgin tədris prosesindən sonra hər bir şagirdin istirahət etmək və asudə vaxtını səmərəli şəkildə keçirmək hüququ var. Bunu nəzərə alan bəzi şirkərlər məktəblilərin yay tətilini maraqlı keçirmələri üçün müxtəlif proqramlar hazırlayıblar. Amma təəssüflər olsun ki, təklif olunan tətil proqramları heç də ucuz deyil və bir məktəblinin 5 günlük proqramda iştirakı 150-200 manata başa gəlir. Məsələn, Helping Schools Bakunun hazırladığı yay düşərgəsi 6-14 yaşlı uşaqlara iyun ayının 26-dan açıq olacaq. Şirkətin yaydığı məlumatda bildirilir ki, Helping Schools Summer Campda məktəbliləri kapoeyra, parkur, aikido, akrobatika, pinq-ponq, xəzinə ovu, oxatma, futbol, basketbol, voleybol, üzgüçülük, badminton, şən estafetlər kimi əyləncələr və çoxlu sayda stolüstü oyunlar gözləyir. Düşərgə Maştağa qəsəbəsi köhnə Sovxoz ərasizində, 3 hektarlıq sahədə yerləşir. Helping Schools Summer Campa 5 gun qatılmaq 200, 10 gun 380, 15 gun 540, 20 gun qatılmaq isə 650 manatdır.

 

Mövzu ilə bağlı fikirlərini bildirən təhsil eksperti Nadir İsrafilov deyib ki, uşaqların yay tətilində necə və harada dincəlməsi sualı çoxlarını düşündürür: "Sovet dönəmini qoyaq bir kənara, heç olmasa 2000-ci ilin əvvəllərinə qədər uşaqların asudə vaxtının səmərəli təşkili üçün Gənclər və İdman Nazirliyi və Təhsil Nazirliyi yay düşərgələri təşkil edirdi. Müəyyən müddətdən sonra belə düşərgələrin təşkili bu dövlət qurumlarının balansından da çıxarıldı. Halbuki, bəyənmədiyimiz postsovet məkanında bu qəbildən olan düşərgələr dövlət hesabına təşkil olunurdu. Hətta, rayonlarda iri təsərrüfatların özlərinin balansına məxsus mövsümi düşərgələri var idi. Ayrı-ayrı təşkilatların Həmkarlar İttifaqı hesabına uşaqlar şən və mənalı istirahət edirdilər. Yerli təhsil şöbələrinin belə Qubada, Nabranda, Şüvalanda və Respublikanın digər füsünkar guşələrində "Qərənfil”, "Qağayı”, "Cırtdan” və digər adlarla düşərgələri fəaliyyət göstərirdi. Krımda yerləşən Ümumittifaq miqyaslı və beynəlxalq səviyyəli "Artek” düşərgəsinə düşmək isə hər bir məktəblinin ən böyük arzusu və şərəf işi hesab edilirdi. Baxmayaraq ki, artıq müəyyən müddət keçib, bununla belə bu düşərgələrin uşaqların asudə vaxtının təşkili, təlim-tərbiyəsi, zərərli meyllərdən uzaqlaşması, məşğulluğu və səmərəli fəaliyyətə qoşulması baxımından çox böyük və müstəsna əhəmiyyəti hələ də danılmaz olaraq qalmaqdadır. Orada şagirdlər özlərinə dost tapırdılar, qayıdandan sonra öz təəssüratları barədə inşa yazırdılar, idman və hərbiyə dair bacarıq və vərdişlərə yiyələnirdilər, nizam-intizama alışırdılar.

 

Əgər kiminsə şəhərdən kənara çıxmağa imkanı yox idisə, orta məktəblərdə şəhər tipli müəyyən düşərgələr təşkil olunurdu. Müstəqillik əldə etdikdən sonra, yəqin belə hesab etdik ki, bu olayda nəsə bir müəmma – "pioner” sözü var və bu, sovetdən qalma nümunədir. Halbuki pioner sözü məcazi olaraq "ilkin”, "müjdəçi”, "qaranquş” mənasında işlənilirdi. Bu mənada pioner düşərgələrinə, dəstə rəhbərlərinə ögey münasibət bəslənildi və bu tarixi ənənə bir növ arxivə göndərildi. Əslində təlim, tərbiyə işinin axsamasının, təhsildən kütləvi yaynmanın təhsilin keyfiyyətinin aşağı düşməsinin səbəblərindən biri də məhz pioner düşərgələrinin ləğv olunmasıdır. Çünki, istirahət, kollektivçilik, təşkilatçılıq, birgəyaşayış prinsipləri yüksək əhval-ruhiyyəyə, təhsilin səmərəliliyinə və keyfiyyətinə müsbət təsir göstərən amillərdən biridir. Eyni zamanda bu düşərgələr, bir növ hərbi xidmətə hazrlığın, fiziki, mənəvi və hərbi-vətənpərvərlik tərbiyəsinin də sınanmış bir forması idi. Uşaqların şeypurun səsi ilə vaxtında yuxudan durması, yatması, qidalanması rejimlə tənzimlənirdi. Yəni, düşərgələr bütün tərbiyə aspektləri baxımından əhəmiyyətli idi. Düzdür, zaman-zaman Həmkarlar Konfederasiyası, eləcə müxtəlif təşkilatlar tərəfindən bu məsələ gündəmə gətirilib, düşərgələrin yaradılmasının özəl şirkətlərə verilməsi təklif olunub. Parlamentdə məktəb turizminin inkişaf etdirilməsi məsələsinin müzakirə olunacağı barədə də xəbərlər də yayılıb. Hətta bir neçə il bundan qabaq millət vəkillərimiz ötən illərin nisgilini reallığa çevirmək üçün Milli Məclisdə uşaqların asudə vaxtlarını müzakirə etmək məsələsini də gündəmə gətirmişdilər. Belə ki, qanun çərçivəsində ölkədə uşaq istirahəti üzrə dövlət standartları və onun təsnifatı müəyyənləşməli idi.