Bağça təhsili niyə önəmlidir...

"Təhsilin təməl pilləsi sayılan, qısaca olaraq “bağça təhsili” adlandırdığımız “məktəbəqədər təhsil” bir vaxtlar “məktəbəqədər tərbiyə” adlanırdı. Məktəbəqədər tərbiyə müəssisələri uşaqların yaş və psixoloji xüsusiyyətlərinə uyğun təlim prosesinin təşkili, onların sağlamlığının mühafizəsi, ilkin təhsilə hazırlanması üçün dövlət orqanları, valideynlər və ictimaiyət qarşısında məsuliyyət daşıyırdı. Yəni bu müəssisələrdə əsas diqqət daha çox təhsilə yox, tərbiyə alan uşaqların maraq qabiliyyəti və istedadlarının inkişafı üçün lazımi şəraiti yaratmağa yönəlmişdi".

Bu sözləri AzEdu.az-a açıqlamasında təhsil eksperti Nadir İsrafilov deyib. O, bağçaların təhsil pilləsindəki önəmindən danışıb. N.İsrafilov vurğulayıb ki, məktəbəqədər təhsil vasitəsilə uşaqların erkən yaş dövrlərində əqli, fiziki, yaradıcı potensialının və mədəni səviyyəsinin inkişafı, psixoloji dayanıqlılığı, estetik tərbiyəsi, sadə əmək vərdişlərinə yiyələnməsi, ətraf aləmə, şəxsi sağlamlığın qorunmasına həssas və şüurlu münasibəti, zəruri həyati bacarıqlara yiyələnməsi və şəxsiyyətinin formalaşdırılmasının əsası qoyulur.

 “Hər şeydən əvvəl onu xatırlatmaq yerinə düşər ki, “Təhsil haqqında” Qanuna əsasən, Azərbaycan Respublikasında əyani, qiyabi, distant (məsafədən), sərbəst (eksternat), evdə təhsil və fərdi təhsil, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş digər təhsilalma formaları ilə yanaşı, məktəbəqədər təhsil, ibtidai təhsil,ümumi orta təhsil, tam orta təhsil pillələri və səviyyələri də müəyyən olunub.

Sonralar dünya təcrübəsi nəzərə alınaraq, təməl bacarıqlar uşaqlıq dövrünün ilk illərindən əldə edildiyinə görə uşaqların zehninin erkən yaş dövründən inkişaf etdirilməsi vacib sayıldı. Bu səbəbdən məktəbəqədər təhsilin inkişafının dövlət siyasətində əhəmiyyəti nəzərə alınaraq, məktəbəqədər yaşlı uşaqların fiziki və əqli inkişafını, sosiallaşmasını təmin edən, yaradıcılıq qabiliyyətlərini üzə çıxaran, onlarda həyati bilik və bacarıqları, davranış qaydalarını aşılayan təhsil standartlarının və yeni kurikulumların hazırlanması nəzərdə tutuldu. Məktəbəqədər təhsil vasitəsilə uşaqların erkən yaş dövrlərində əqli, fiziki, yaradıcı potensialının və mədəni səviyyəsinin inkişafı, psixoloji dayanıqlılığı, estetik tərbiyəsi, sadə əmək vərdişlərinə yiyələnməsi, ətraf aləmə, şəxsi sağlamlığın qorunmasına həssas və şüurlu münasibəti, zəruri həyati bacarıqlara yiyələnməsi və şəxsiyyətinin formalaşdırılmasının əsası qoyulur. “Strategiya”da məktəbəqədər təhsillə yanaşı, məktəbə hazırlıq təhsilinin icbariliyinin də təmin olunması, erkən yaşlı uşaqların məktəbəqədər təhsillə əhatəsinin 90 faiz səviyyəsinə çatdırılması vəzifəsi irəli sürülüb”.

 Ekspert, şəhər, kənd - bütövlükdə ölkə üzrə məktəbəqədər təhsillə əhatə səviyyəsi ilə bağlı məlumatı da bölüşüb:

“Strategiyadan söz düşmüşkən, hələ 10 il bundan qabaq təhsilimizin əsas hədəflərini müəyyən edən bu vacib sənəddə bildirilirdi ki, məktəbəqədər təhsilə cəlb olunma səviyyəsi aşağıdır. Belə ki, məktəbəqədər təhsillə əhatə səviyyəsi şəhərlərdə 23,4, kəndlərdə 8,7, ölkə üzrə isə 16,5 faiz təşkil edirdi. Son illərdə Bakı şəhərində yeni məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin inşası və ya əsaslı təmiri istiqamətində atılan addımlar nəticəsində məktəbəqədər təhsillə əhatə səviyyəsi artaraq 27 faizə çatıb, amma bu sahədə həllini gözləyən problemlər qalmaqdadır. Ölkənin yaşayış məntəqələrinin 75 faizində məktəbəqədər təhsil müəssisəsi yoxdur. Strategiyanın qəbul edilməsindən sonra da xeyli sayda uşaq bağçası tikilməsinə baxmayaraq, bu defisit hələ də qalmaqdadır.

Hələ 90-cı illərdə özəl sektoru inkişaf etdirmək məqsədilə 300-ə qədər bağça özəlləşdirməyə çıxarıldı, ancaq bunların böyük əksəriyyəti istiqaməti üzrə işləmədi. Belə ki, həmin bağçaların müəyyən hissəsi söküldü. Məktəbəqədər təhsil müəssisələri Təhsil Nazirliyinin balansından çıxarılaraq, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin tabeliyinə verilməklə təhsildə fasiləsizlik, varislik, ardıcıllıq prinsipi pozuldu.

Nəhayət 2021-ci ildə Prezident İlham Əliyev dövlət məktəbəqədər təhsil sistemində idarəetmənin təkmilləşdirilməsi haqqında sərəncam imzaladı. Sərəncam dövlət məktəbəqədər təhsil sistemində idarəetmənin təkmilləşdirilməsi, uşaqların məktəbəqədər təhsillə əhatə dairəsinin genişləndirilməsi və məktəbəqədər təhsilin keyfiyyətinin artırılması məqsədilə imzalanıb. Bu sərəncama əsasən, yerli icra hakimiyyəti orqanlarının (Bakı şəhəri üzrə Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin, Gəncə şəhəri üzrə Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinin) tabeliyində olan dövlət məktəbəqədər təhsil müəssisələri (uşaq evləri istisna olmaqla) Elm və Təhsil Nazirliyinin tabeliyinə verilib. Nazirlik artıq bu istiqamətdə qanunvericiliyə uyğun müəyyən işlərə, o cümlədən uyğunsusluqların özə çıxarılması üzrə fəaliyyətə başlayıb. Ümid etmək olar ki, bu sahədə irəliləyiş davamlı və dayanıqlı olacaq".