Region təhsil idarələrinin fəaliyyəti ürəkaçan deyil

AzTehsil.com araşdırmasına görə Region təhsil idarələrinin fəaliyyəti ürəkaçan deyil.Bu problemlərə səbəb idarəetmə sistemi nəzarətsizdir. Region təhsil idarələri son vaxtlar nəzarətsiz qalıb. Bir çox problemlər həllini tapmalıdır. Elm və təhsil nazirliyi Regional Təhsil İdarələrinə nəzarəti gücləndirməlidir.

1. Problemlərin Dərin Təhlili

1) İdarəetmənin mərkəzləşməsi

Bölgələrdə çox vaxt qərarlar mərkəzdən verilir, yerli idarələrin isə səlahiyyətləri yetərincə deyil.

Nəticə: təşəbbüskar fəaliyyət azalır, proseslər ləngiyir, yerli ehtiyaclara uyğun qərar verilmir.

2) Kadrların düzgün seçilməməsi

Bəzi idarələrdə rəhbər və mütəxəssis təyinatları peşəkarlıqdan çox şəxsi əlaqələrə əsaslana bilir.

Nəticə: idarəetmədə səriştəsizlik, qərarların keyfiyyətinin aşağı olması, müəllimlərdə güvənsizlik yaranır.

3) Monitorinq və hesabatlılığın zəifliyi

İdarələrin fəaliyyəti üçün ölçülə bilən, obyektiv indikatorlar çox zaman qeyri-müəyyəndir.

Nəticə: yaxşı idarə edənlə zəif idarə edən arasındakı fərq itir, məsuliyyət hissi azalır.

4) Məktəblərlə real əməkdaşlığın olmaması

Bəzi region idarələri məktəblərlə mütəmadi olaraq yerində işləmək əvəzinə yalnız sənəd dövriyyəsi ilə məşğul olur.

Nəticə: məktəblərin problemləri vaxtında aşkar edilmir və həll olunmur.

5) İnfrastruktur və müəllim resurslarının balanssızlığı

Regionlar arasında:

müəllim sayı,dərs yükü bölüşdürülməsi maddi baza, həssas qrupa daxil olan müəllimlər nəzərdə olmalı.

böyük fərqlər göstərir. İdarələr bu balansı effektiv qoruya bilmir.

Realistik Həll Yolları

Yerli idarələrə geniş səlahiyyət verilməsi

Məktəb direktorlarının seçilməsi

Büdcə xərclərinin qismən yerli səviyyədə planlaşdırılması

Nəzarət olarsa idarələr daha məsuliyyətli və çevik olar . Rəhbərlik və mütəxəssis təyinatlarında şəffaflıq demək olar ki, yox dərəcəsindədir. Direktor və idarəedicilər istədikləri kimi müəllimləri incidir, məktəblərdə qruplaşmalar olur , onlara nəzarət edilmir. Şikayətlərə baxılmır, təhsil nazirliyinə edilən müraciətlər yenidən Regional Təhsil İdarəsinə yönlədirilsədə nazirliyə yalnış məlumatlar verilir . Bu səbəbdən də təhsil keyfiyyəti aşağı səviyyəyə düşür.Qanunlara doğru rayət edilmir. Bu da insanlar arasında çaşqınlıq yaradıb.

Bir neçə istiqamətdə....

Açıq müsahibə və bal sisteminə keçid

Kadrların performans göstəricilərinə görə qiymətləndirilməsi

Təyinat prosesinin ictimai monitorinqi

Belə olduqda idarələrdə peşəkar komanda formalaşar.

Həll 3: Fəaliyyət indikatorlarının tətbiqi

Hər idarə üçün konkret ölçülə bilən göstəricilər müəyyənləşdirilməlidir:

Şagird nailiyyətləri (dinamik)

Müəllimlərin rotasiyası və inkişaf planı

Tədris mühitinin yaxşılaşdırılması

Maliyyə və resurs idarəetməsi

Bu göstəricilər illik olaraq dərc edilə bilər.

Həll 4: Məktəblərlə “yerində idarəçilik” modeli

İdarə əməkdaşları ayda ən azı bir neçə məktəbdə real monitorinq aparmalıdır:

Dərslərin müşahidəsi

İnfrastrukturun qiymətləndirilməsi

Müəllim və valideynlərlə görüş

Bu, kağız üzərində yox, real vəziyyəti anlamağa imkan verər.

Həll 5: Regionlar arası resurs balanslaşması

Müəllim çatışmazlığı olan kənd məktəbləri üçün motivasiya paketləri

Distant dəstək mərkəzlərinin yaradılması

Balans bərpa olunduqda təhsil keyfiyyəti daha bərabər yayılacaq.

3. Alternativ Model Təklifi

İstəsəniz, daha irəli gedərək belə bir sistemi də təklif edə bilərik:

 “Regional Təhsil Agentlikləri” modeli

Hazırkı idarələrin səlahiyyətlərini genişləndirən, amma fəaliyyətini dəqiq ölçən yeni bir struktur:

İdarəetmə şurası (yerli mütəxəssislər + mərkəzi nümayəndələr)

Yarım-müstəqil büdcə planlaması

Müasir rəqəmsal monitorinq sistemi

Birbaşa direktor seçkilərinə nəzarət

Bu model Estoniya və Finlandiya kimi ölkələrdə effektiv işləyir.