Adambaşına maliyyələşmə təhsilə nə vəd edir? - DEPUTAT İZAH EDİB
"2026-cı il üçün dövlət büdcəsi layihəsi ölkənin sosial-iqtisadi inkişafını, müdafiə və təhlükəsizliyini təmin etməyə xidmət edən strateji sənəddir. Təhsil sahəsi müdafiə və milli təhlükəsizlikdən sonra ən böyük büdcə payı alaraq 5 015,9 milyon manat məbləğində proqnozlaşdırılmışdır. Son beş ildə təhsil xərclərinin davamlı artım dinamikası Azərbaycan dövlətinin insan kapitalının inkişafına verdiyi önəmin bariz göstəricisidir. Bu artım yalnız rəqəmlərin yüksəlməsi deyil, təhsil sisteminin modernləşdirilməsi və onun ölkənin iqtisadi inkişafının əsas dayaqlarından birinə çevrilməsi məqsədi daşıyan ardıcıl siyasətin tərkib hissəsidir. Təhsil sektorunda irəliyə doğru atılan mühüm addımlardan biri ümumtəhsil müəssisələrində dövlət–özəl tərəfdaşlığı mexanizmlərinin tətbiqidir. Məktəbəqədər təhsildə artıq vauçer sistemi və digər tərəfdaşlıq modelləri tətbiq edilməyə başlanıb".
AzTehsil.com əldə etdiyi məlumata görə bu fikirləri açıqlamasında Milli Məclisin deputatı Mehriban Vəliyeva bildirib.
“Bu yanaşma məktəbəqədər təhsilin əhatə dairəsinin genişlənməsinə, özəl sektorun inkişafına, məşğulluğun artmasına və dövlət büdcəsi yükünün azalmasına müsbət təsir göstərir. Bu mexanizmlərin özəl ümumtəhsil müəssisələrinə də şamil olunması mümkündür. Bu kontekstdə hazırda 100 məktəbdə sınaqdan keçirilən adambaşına maliyyələşmə modelinə keçid təqdirəlayiq addım kimi qiymətləndirilir. Sözügedən model məktəblərin muxtariyyətinin artırılmasına, resurslardan daha səmərəli istifadəyə, nəticəyönümlü idarəetməyə şərait yaradır. Dövlət–özəl tərəfdaşlığı və vauçer yanaşmasının bu çərçivədə nəzərdən keçirilməsi məqsədəuyğun olardı. Lakin bu prosesin uğurlu tətbiqi ciddi hazırlıq, yeni idarəetmə bacarıqları və normativ-hüquqi mexanizmlərin təkmilləşdirilməsini tələb edir. “
Deputat bildirdi ki, icbari təhsil üçün dövlət tərəfindən hər bir şagirdə hesablanan xərclərin müəyyən mexanizm əsasında özəl məktəblərə yönəldilməsi rəqabətqabiliyyətli və keyfiyyətli təhsil mühitinin formalaşmasına, eyni zamanda dövlət büdcəsinin yükünün qismən azalmasına imkan yarada bilər. Bunun üçün hüquqi və tənzimləyici çərçivənin dəqiq şəkildə işlənməsi əsas şərtdir.
Ətraflı
"Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, adambaşına maliyyələşmə modeli dünyanın bir çox ölkələrində uğurlu şəkildə tətbiq edilir. Bu modeldə məktəblərə ayrılan vəsait şagird sayına və əlavə keyfiyyət göstəricilərinə əsasən hesablanır. Qlobal təcrübə və ölkəmizin yerli xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla, həmin modelin mərhələli şəkildə tətbiqi mümkün və məqsədəuyğundur. Son beş ildə təhsil xərclərinin davamlı artım dinamikası Azərbaycan dövlətinin insan kapitalının inkişafına verdiyi önəmin bariz göstəricisidir".
Mehriban Vəliyevanın sözlərinə görə, bu artım yalnız rəqəmlərin yüksəlməsi deyil, təhsil sisteminin modernləşdirilməsi və onun ölkənin iqtisadi inkişafının əsas dayaqlarından birinə çevrilməsi məqsədi daşıyan ardıcıl siyasətin tərkib hissəsidir.
"Təhsil sektorunda irəliyə doğru atılan mühüm addımlardan biri ümumtəhsil müəssisələrində dövlət–özəl tərəfdaşlığı mexanizmlərinin tətbiqidir. Məktəbəqədər təhsildə artıq vauçer sistemi və digər tərəfdaşlıq modelləri tətbiq edilməyə başlanılıb. Bu yanaşma məktəbəqədər təhsilin əhatə dairəsinin genişlənməsinə, özəl sektorun inkişafına, məşğulluğun artmasına və dövlət büdcəsi yükünün azalmasına müsbət təsir göstərir. Bu mexanizmlərin özəl ümumtəhsil müəssisələrinə də şamil olunması mümkündür. Bu kontekstdə hazırda 100 məktəbdə sınaqdan keçirilən adambaşına maliyyələşmə modelinə keçid təqdirəlayiq addım kimi qiymətləndirilir. Sözügedən model məktəblərin muxtariyyətinin artırılmasına, resurslardan daha səmərəli istifadəyə, nəticəyönümlü idarəetməyə şərait yaradır".
M.Vəliyeva qeyd edib ki, dövlət–özəl tərəfdaşlığı və vauçer yanaşmasının bu çərçivədə nəzərdən keçirilməsi məqsədəuyğun olardı.
"Bu prosesin uğurlu tətbiqi ciddi hazırlıq, yeni idarəetmə bacarıqları və normativ-hüquqi mexanizmlərin təkmilləşdirilməsini tələb edir. İcbari təhsil üçün dövlət tərəfindən hər bir şagirdə hesablanan xərclərin müəyyən mexanizm əsasında özəl məktəblərə yönəldilməsi rəqabətqabiliyyətli və keyfiyyətli təhsil mühitinin formalaşmasına, eyni zamanda dövlət büdcəsinin yükünün qismən azalmasına imkan yarada bilər. Bunun üçün hüquqi və tənzimləyici çərçivənin dəqiq şəkildə işlənməsi əsas şərtdir. Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, adambaşına maliyyələşmə modeli dünyanın bir çox ölkələrində uğurlu şəkildə tətbiq edilir. Bu modeldə məktəblərə ayrılan vəsait şagird sayına və əlavə keyfiyyət göstəricilərinə əsasən hesablanır. Qlobal təcrübə və ölkəmizin yerli xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla, həmin modelin mərhələli şəkildə tətbiqi mümkün və məqsədəuyğundur" - deyə o qeyd edib.
