Qəbul imtahanları süni intellektlə yoxlanılacaq - EKSPERT
Son illərdə dünyanın bir çox sahəsində olduğu kimi, təhsil sistemində də süni intellektin tətbiqi sürətlə genişlənir. Dünyanın bir çox ölkələrində imtahanların qiymətləndirilməsində, xüsusilə də açıq sualların təhlilində süni intellektdən istifadə təcrübəsi formalaşmaqda davam edir. Belə ki, yaxın gələcəkdə ölkəmizdə də qəbul imtahanlarının nəticələrinin süni intellekt vasitəsilə yoxlanılmasıyla bağlı fikirlər mövcuddur.
AzTehsil.com xəbər verir ki, mövzu ilə bağlı danışan təhsil eksperti Əmrah Həsənli bildirib ki, təhsil sistemində süni intellektin tətbiqi artıq gələcəyin yox, bu günün reallığına çevrilib. Onun sözlərinə görə, əgər bu proses Azərbaycanda da tətbiq olunarsa, məqsəd insan faktorunun yaratdığı subyektivliyi minimuma endirmək və qiymətləndirməni daha obyektiv mexanizm üzərindən aparmaq olacaq.
“Əslində, süni intellekt vasitəsilə yoxlanış prosesi yalnız “cavabı avtomatik oxumaq” deyil, eyni zamanda “analitik təhlil və məntiqi ardıcıllığı” müəyyənləşdirmək üzərində qurulur. Bu sistemlər əvvəlcədən minlərlə cavab nümunəsi ilə qidalanır, cavabların strukturu, ifadə tərzi və məzmunu üzərində dərin təlimdən keçir. Yəni süni intellekt hər bir cavabı müəyyən “qiymətləndirmə meyarları” çərçivəsində təhlil edərək nəticə çıxarır. Bu isə gələcəkdə yazılı və esse tipli sualların yoxlanışında ciddi fayda verə bilər”.
Ekspert qeyd edib ki, burada ən böyük müzakirə mövzusu ədalətlilik məsələsidir:
“Mən hesab edirəm ki, süni intellektin tam ədalətli nəticə verməsi üçün ilkin mərhələdə sistem həm alqoritmik, həm də insani nəzarət balansı ilə işləməlidir. Yəni ilk mərhələdə həm mütəxəssis yoxlanışı, həm də süni intellekt nəticələri müqayisəli şəkildə aparılmalıdır. Bu həm sistemin dəqiqliyini artırar, həm də ictimai inamı möhkəmləndirər. Ən real tətbiq sahələrinə gəlincə isə, bura qapalı testlər, situasiya tapşırıqları və yazılı cavabların struktur təhlilini daxil etmək olar”.
Təhsil eksperti, həmçinin vurğulayıb ki, açıq sualların tam şəkildə süni intellektlə qiymətləndirilməsi üçün sistemin Azərbaycan dilinin semantik xüsusiyyətlərinə uyğunlaşdırılması vacibdir:
“Bu mərhələ texniki və dil baxımından çox ciddi hazırlıq tələb edir.
Mən bu prosesi çox pozitiv qarşılayıram. Hesab edirəm ki, süni intellekt təhsildə şəffaflığın və obyektivliyin əsas təminatçılarından birinə çevriləcək. Amma bu, tələsik deyil, mərhələli şəkildə - pilot layihələr, dil modellərinin lokallaşdırılması və mütəxəssis nəzarəti ilə aparılmalıdır. Real proqnoz versək, Azərbaycanda bu sistemin praktik tətbiqi 2-3 il ərzində, ilkin mərhələdə isə sınaq formatında mümkün görünür”.
Yekun olaraq ekspert onu da əlavə edib ki, süni intellekt müəllimi və ya imtahançını əvəz etmir, sadəcə qiymətləndirmə prosesinə daha dəqiq, obyektiv və şəffaf yanaşma gətirir. Ə.Həsənlinin fikrincə, burada əsas məsələ bu texnologiyanı düzgün yönləndirmək və onu təhsilin keyfiyyətinə xidmət edən alətə çevirməkdir.
