Badımcan meyvədir ,yoxsa tərəvəz ?
Badımcan, pomidor və qarpız kimi, giləmeyvə sayılır.
Badımcan yeməklərini yalnız müxtəliflik üdeyil, həm də sağlamlığı təşviq etmək üçün diyetə daxil etmək xüsusi məna daşıyır. Botaniklər badımcanı giləmeyvə hesab edirlər, lakin kulinariya baxımından badımcan daha çox tərəvəz kimi xarakterizə olunmaldır. Badımcan əslində bitkilər aləminin quşüzümüçiçəklilər dəstəsinin quşüzümükimilər fəsiləsinin quşüzümü cinsinə aid bitki növüdür. Tərkibində karotin, A vitamini, B qrupu vitaminlər, C vitamini, şəkər [3,2 %] olmaqla yanaşı, xeyli miqdarda kalium, fosfor, kalsium və dəmir duzları da vardır. Badımcan istisevən birillik bitkidir. Əsasən Moldaviyada, Orta Asiya və Zaqafqaziya respublikalarında becərilir. Badımcan quruluşuna görə iri meyvə olub, qabıqla örtülmüşdür. Daxilində qalın ətli hissəsi və çoxlu toxumu vardır. Azərbaycanda becərilən badımcan sortlarından Uzun bənövşəyi-239 və Yerli Abşeron sortunu göstərmək olar.
Badımcanın faydaları
Badımcanlarda xüsusilə antosiyaninlər yüksəkdir. Nasunin adlı bu antioksidan xüsusilə faydalıdır. Alimlərin apardığı bir araşdırmada badımcanın bədən hüceyrələrini zərərli sərbəst radikallardan qoruduğu aşkarlanıb. Bədəndən artıq dəmirin çıxarılmasına da kömək edir. Dəmir qanda oksigenin daşınması, toxunulmazlığın və kollagen sintezinin dəstəklənməsi üçün lazım olan qida elementinin mühüm hissəsi olsa da, onu çox istehlak etmək tövsiyə olunmur. Həmçinin, Avropa alimlərinin araşdırmaları göstərir ki, badımcanın tərkibindəki antioksidantlara görə bu meyvələr ürək-damar xəstəlikləri riskini azaltmağa kömək edir. Bəzi elmi məqalələr şəkər xəstəliyinin qarşısını almaq üçün pəhrizə badımcan əlavə etməyi tövsiyə edir. Bundan əlavə, bu tərəvəzlərdən istifadə II tip şəkərli diabet xəstələrinin vəziyyətini yüngülləşdirir.
Badımcanın zərərləri
Badımcan və digər tünd tərəvəzlərdə iltihabı artıra bilən bitki zəhəri olan solanin var. Bəzi insanların badımcana qarşı allergiyası var. Allergik reaksiyanın simptomlarına səpgi, üzdə şişlik, qaşınma, ürtiker və boğuq səs daxildir. Bu simptomları yaşayan hər kəs təcili tibbi yardım almalıdır, çünki anafilaktik şok baş verə bilər.
Sağlam badımcanı necə seçək?
Klassik bənövşəyi badımcan vahid rəngə sahib olmalıdır. Parlaq, qaranlıq və ya açıq ləkələr, qançırlar olmamalıdır. Əgər onlar varsa, bu, meyvənin içinin zədələndiyini və bir az çürüdüyünü göstərə bilər.
Badımcanın yuxarı hissəsindəki gövdə və sapda ağ və ya tünd ləkələr olmamalıdır. Ölçüsünə görə möhkəm və ağır olan meyvələri seçin. Badımcanın yetişməsini yoxlamaq üçün qabığını barmağınızla yumşaq bir şəkildə sıxın - əgər çuxur qalmadısa və meyvə öz formasına qayıdıbsa, deməli, o, yetişmişdir. Gənc badımcanlarda daha az solanin var, ona görə də onlara üstünlük vermək daha yaxşıdır. Onları ölçülərinə görə tanıya bilərsiniz: gənc badımcanlar adətən orta ölçülüdür. Optimal ölçü təxminən 15 sm-dir.
