Güclü yağış və küləkdə hibrid təhsil - Qanun icazə verir
Güclü yağış və küləkdə hibrid təhsil - Qanun icazə verir
Azərbaycanda son illərin təcrübəsi göstərir ki, ekstremal hava şəraiti, təbii fəlakətlər və digər fors-major hallar zamanı tədris prosesinin tamamilə dayandırılması, xüsusilə regionlarda və nəqliyyatın iflic olduğu şəhər mühitlərində həm müəllimlər, həm də tələbə və şagirdlər üçün ciddi problemlər yaradır. Belə hallarda təhsilin davamlılığını təmin etmək üçün hibrid və onlayn təhsil modellərinin tətbiqi zərurətə çevrilir. COVID-19 pandemiyası dövründə bu modelin qısa müddətdə tətbiqi ilə bağlı müəyyən təcrübə qazanılsa da, bu sahədə hələ də sistemli yanaşma və davamlı infrastruktur təminatı yoxdur.
AzTehsil.com xəbər verir ki, mövzu ilə bağlı açıqlama verən təhsil sahələri üzrə ekspert Kamran Əsədov bildirib ki, dərslərin fors-major hallarda onlayn keçirilməsi üçün ilk növbədə normativ-hüquqi baza yenilənməlidir:
“Azərbaycan Respublikasının “Təhsil haqqında” Qanununun 13-cü maddəsində distant təhsil formasına icazə verilsə də, bu, daha çox əlavə təhsil və təkmilləşdirmə proqramları üçün nəzərdə tutulub. Əyani təhsil alan tələbə və şagirdlər üçün isə onlayn dərslərin necə və hansı hallarda keçiriləcəyi, hansı texniki standartlara cavab verməli olduğu, qiymətləndirmənin hansı formada aparılacağı hələ də aydın deyil. Bu sahədə elm və təhsil nazirliyinin, DİM-in və universitetlərin birlikdə işləyəcəyi operativ mexanizm qurulmalıdır”.
K. Əsədovun sözlərinə görə texniki baxımdan dərslərin fasiləsiz və keyfiyyətli onlayn keçirilməsi üçün təhsil müəssisələrinin LMS (Learning Management System) – öyrənmə idarəetmə sistemləri ilə təmin olunması vacibdir. Hazırda bu sistem universitetdə - ADA, UNEC, BDU-u kimi universitetlərin bəzi fakültələrində tətbiq olunur, lakin ümumi şəkildə şəbəkələşdirilmiş və Mərkəzləşdirilmiş Təhsil Platforması hələ formalaşmayıb. Bu platforma vasitəsilə müəllim dərsi sinxron və asinxron formada keçirə, tapşırıqları yükləyə, tələbə isə sual verə, iştirakını qeyd etdirə və qiymət ala bilər.
Hibrid təhsil formasının müsbət tərəfləri haqqında da danışan ekspert vurğulayıb ki, ilk növbədə təhsilin fasiləsizliyi, coğrafi baryerlərin aradan qalxması, müəllim və tələbənin fərqli vaxtlarda dərsə qoşula bilməsi və resurslara istənilən vaxt çıxış imkanı hibrd təhsil formasının əsas üstünlükləridir:
“Əlavə olaraq, bu model xəstəlik, zədə, ailə vəziyyəti və ya digər səbəblərlə dərsə gələ bilməyən şəxslərin təhsildən yayınmamasını təmin edir. Universitet səviyyəsində bu model elmi seminarların, mühazirələrin və hətta beynəlxalq konfransların təşkilində daha çevik imkan yaradır”.
“Bununla yanaşı mənfi tərəflər də az deyil. İnternetə çıxışın bərabər olmaması, xüsusilə kənd rayonlarında texniki təchizatın zəifliyi, müəllimlərin pedaqoji texnologiyaları tətbiq etməkdə çətinlik çəkməsi və onlayn dərslərin psixoloji olaraq canlı dərslərlə eyni motivasiyanı təmin etməməsi ciddi problemlər yaradır. Üstəlik, qiymətləndirmə zamanı plagiat hallarının artması və real bacarıqların ölçülməsinin çətinləşməsi bu modelin effektivliyinə mənfi təsir göstərir”- deyə o qeyd edib.
Prosesin hazırkı dövr üçün reallığından danışan Kamran Əsədov bildirib ki, Azərbaycanda hibrid təhsil formasına keçid, tam şəkildə olmasa da, məhdud şərtlərlə və konkret situasiyalar üçün real görünür:
“Misal üçün, qış aylarında ekstremal hava şəraiti olduqda və ya müəyyən bölgələrdə epidemioloji vəziyyət pisləşdikdə, dərslərin yalnız həmin bölgələr üzrə onlayn keçirilməsi mümkündür. Bunun üçün əvvəlcədən hər məktəb və universitet üçün “fors-major tədris planı” hazırlanmalı və həmin planlar tədris ilinin əvvəlində təsdiqlənməlidir. Bu plan çərçivəsində dərs materialları əvvəlcədən hazırlanmalı, müəllimlər texnoloji bacarıqlarla silahlanmalı, tələbə və şagirdlərə isə bu prosesdə iştirakı stimullaşdıran mexanizmlər yaradılmalıdır”.
“Azərbaycan üçün bu sistemin tətbiqi, ilk mərhələdə yalnız ehtiyat tədbiri kimi başlasa da, uzunmüddətli perspektivdə rəqəmsal təhsil mədəniyyətinin formalaşması, müəllimlərin texnoloji hazırlığının artırılması, təhsil bərabərliyinin genişlənməsi və elmi resurslara çıxış imkanlarının çoxalması ilə nəticələnə bilər. Bunun üçün dövlət, nazirlik və məktəb rəhbərlikləri səviyyəsində koordinasiya olunmuş, texniki və hüquqi əsaslandırılmış yol xəritəsi hazırlanmalıdır. Əks halda, hava şəraiti və digər fors-major hallar zamanı tədris prosesi yalnız fiziki infrastrukturun təsadüflərinə tabe olacaq və nəticədə itirilmiş dərs günləri, təhsildən yayındırılmış minlərlə şagird və tələbə ilə üzləşəcəyik. Bu isə təhsil sistemində dərinləşən bərabərsizlik və keyfiyyət uçurumu yaradar” – deyə sonda o qeyd edib. 
