"Şəngülüm, şüngülüm, məngülüm" kimi nağıllarla şagirdlərin diqqətin buna yönəltmək lazımdır..

Son günlər ölkədə fəaliyyət göstərən məktəblərdən şagirdlərin oğurlanması haqqında xəbərlər yayılıb. Valideynlər və şagirdlərin həyəcanına səbəb olan bu tip hadisələrdən məktəb rəhbərliyi necə sığortanmalı, uşaqların valideyinlərin psixoloji durumu necə idarə olunmalıdır? Olaylar.az bu sualla təhsil üzrə ekspert Nadir İsrafilov və "Şəms" Uşaq və İnkişaf mərkəzinin psixoloqu Afaq Əmirliyə müraciət etdi.

Təhsil üzrə ekspert Nadir İsrafilov bildirir ki, dünyanın digər əksəriyyət ölkələri ilə müqayisədə Azərbaycan üçün nəinki məktəblilərin, ümumiyyətlə insan oğurluğu kimi hadisələr o qədər də xarakterik hal deyil, baxmayaraq ki, belə halların baş verməsi də istisna olunmur: "Digər bir məsələ ondan ibarətdir ki, biz çox halda "oğurlanma" ilə "qaçırılma" hallarını da eyniləşdiririk, halbuki bu kimi hallar tam fərqli məqsədlərdən irəli gəlir. Yəni oğurlanmada maddi, qisas, mesal və digər maraqlar olduğu halda, qaçırılmada tamam başqa mental xüsusiyyətlər, məsələn erkən nikahlar özünü biruzə verir. Deyək ki, qız qaçırılmasında, sevgi, məhəbbət amili də ola bilər, hətta qarşılıqlı razılaşma da. Və nəhayət bütün oğurlanma və qaçırılma hallarını oğurlanan və qaçırılanın məktəbyaşlı olmasına əsasən məktəblə və məktəbli ilə bağlamaq da yanlış və təhlükəli tendensiyadır. Hesab edirəm ki, hər hansı bir fakt hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən tam təfsilatı ilə araşdırılaraq, yalnız ona hüquqi qiymət verildikdən sonra ictimailəşdirilə bilər".

Ekspert qeyd edir ki, bu kimi halların hər kəsdə narahatlıq doğurmasının bir və ən başlıca səbəkarı da sosial şəbəkələrdir: "Bəzən təsdiqini tapmayan hadisələr barədə yanlış məlumatlar yayılır, birindən digərinə ötürülür, hətta məktəbli uşaqların "orqan mafiyası" tərəfindən oğurlaması barədə qorxulu şaiyələr yayılır. Ümumiyyətlə bir sıra ölkələrdə olduğu kimi, bizdə də sosial şəbəkələrdə təhlükəsizliyin qorunması üçün, nəzrət xarakterli təbirlərin görülməsinin vaxtı artıq gəlib çatıb. Əlbəttə bu kimi halların baş verməsi məktəbi, digər əlaqədar təhsil qürumlarını da məsuliyyətdən heç cür azad etmir. Baxmayaraq ki, xüsusilə son illər bu istiqamətdə müəyyən əməli işlər görülüb, təlim-tərbiyə müəssisələrinin mühafizəsinin gücləndirilməsi məqsədilə bir çox təhsil obyektlərində kameralar quraşdırılıb, bir çox müəssisələrdə xüsusi mühafizə xidməti fəaliyyət göstərir, "məktəblinin dostu" kimi pilot layihəsi həyata keçirilir. Təhsil nazirliyi tərəfindən qabaqlayıcı xarakterli əmrlər və təlimatlar yerlərə göndərilib. Bununla belə region məktəblərinə də diqqət gücləndirilməlidir. Bu vəzifələri tam yerinə yetirmək üçün kifayət qədər maliyyə vəsaitləri tələb olunur".

"Şəms" Uşaq İnkişaf Mərkəzinin psixoloqu Afaq Əmirli qeyd edir ki, son günlər yayılan mesajlarla bağlı valideynlərin əksəriyyəti həyəcan hissi keçirir: "Lakin bu zaman təşviş halında olan valideyn övladına da həmin hissi yaşadaraq, onda psixoloji gərginliyin yaranmasına səbəb olur. Kiçik yaşlı uşaq stress halına düşə bilər, güclü qorxu, həyəcan hissi keçirə bilər ki, bu da onun ümumi psixoloji durumuna mənfi təsir göstərə, travma yarada bilər. Odur ki, valideyin övladının yanında, xüsusən emosional həssas uşaqların yanında diqqətli olmalı, davranış və sözündə olmalıdır. Ümumilikdə uşaqlara təhlükəsizlik qaydalarını təkcə real təhlükə olan zaman deyil, daima xatırlatmaq lazımdır: qaynara əl vurma, tikana toxunma, elektrik əşyalarıyla, qaz sobası ilə ehtiyyatlı ol və s. "

Psixoloq qeyd edir ki, uşaqlara həmçinin tanımadığın insanlarla söhbət etmək, onlardan nəsə götürmək, icazəsiz məktəbdən və ya evdən çıxmaq, evdə tək olarkən qapını tanımadığın insana açmaq olmaz və s. bilgilər verilməlidir". "Bu cür maarifləndirmə məktəbdə müəllimlər, evdə valideynlər tərəfindən həyata keçirilməlidir. Xatırlatma zamanı uşaqların individual xüsusiyyətlərini, yaşını nəzərə almaq lazımdır. Kiçik yaşlı uşaqlara bunu rəsm, oyun əsnasında, həmçinin nağıl qəhrəmanlarının timsalında anlatmaq olar: "Qırmızı papaq", "Şəngülüm, şüngülüm, məngülüm" kimi nağılları danışdıqdan sonra, uşaqların diqqətini Qırmızı papağın qurdu tanımadan onunla söhbət etməsinə, Şüngülümün isə qapını açmasına yönəltmək lazımdır. Ümumi maarifləndirmə formasında olan xatırlatmalar uşaqlara qorxu hissini deyil, özünü təhlükədən qoruya bilmə yollarını öyrədir."