Xəbərlər / Valideyn / Müəllim
21 aprel 2019
4 098


Uşaq psixologiyası

Uşaq psixologiyası

 

 
Uşaq psixologiyası : İnkişaf üzrə ekspertlərin bu mövzuda apardığı geniş araşdırmaların analizləri 2 ümumi yaş qrupunun xususi önəmini vurğulayır.
 
1.) Erkən uşaqlıq yaşları, əsasən 2-6 yaş qrupu uşaqlar, 2.) Məktəb yaşında olan uşaqlar, əsasən 6 yaşdan 12 yaşa qədər.

Mütəxəssislərin bu mövzuda araşdırmaları göstərirki əsas inkişaf sahələri əzələlərin inkişafı (motor development), dərk etmə qabiliyitində dəyişikliklər (cognitive changes), danışıq qabiliyyətinə yiyələnmə (language acquisition), yetkinlikdə olan emosiyalar (emotional maturity) və sosyal fəaliyyətlərdir (social interactions).

Erkən uşaqlıq illəri

Erkən uşaqlıq illərinə həmçinin məktəbəqədər illərdə deyilir və bu illər "oynamaq illəri” adlandırılır. Bütün bəşər insanları erkən uşaqlıq yaşlarında olarkən oyaq olduqları vaxtları oyun oynamaqla keçirir. İnkişaf ekspertləri bu oyunların uşaqların böyüməsinə və əsas inkişaf sahələrinin artımına səbəb olduğunu qəbul edirlər.

5 yaşa qədər olan uşaqlarda gedən fiziki və əzələ inkişafı onlara oyun meydançalarında qaçmasına və bir-biriləri ilə müstəqil şəkildə oynamasına imkan yaradır. İnkişaf nəzəriyyəsinə əsasən (bu sosiyal-mədəni nəzəriyyədə adlanır) bu yaşda olan uşaqların yetişkin təlimatı olmadan digər uşaqlarla oynaması əsas inkişaf sahələrinin daha yaxşı artımına gətirib cıxarır.

Erkən uşaqlıq illərində olanların beynində gedən nevroloji dəyişikliklər onların dil öyrənmə qabiliyyətinə təsir edir. Çünki bu yaşda olan uşaqlar danışarkən heç bir feli səhv etməkdən qorxmurlar, onlar daha çox ünsiyyətə can atır, qorxunun gətirdiyi xəcalət hissinin bu yaşda olan körpələrdə olmaması onların dildən sərbəst şəkildə istifadəsinə gətirib çıxarır və nəticədə bu uşaqların lüğət bazasını genişləndirməyə, qrammatik və tələffüzdə olan səhvlərini aradan qaldırmağa yardımçı olur.

Sürətlə gedən nevroloji dəyişikliklər ilə bağlı olan zəngin təxəyyüllü və yaradıcı oyunlar uşaqların dərk etmə bacarıqlarını inkişaf etdirir. 3-5 yaşda olan uşaqlarda anlama, dərk etmə qabiliyyətləri inkişaf edir. Bu yaşlardakı uşaqlar digərlərindən fərqli düşünür və başqalarının düşüncələri onlara anlaşılmaz və ya yanlış gəlir.

Əlavə olaraq, 2-6 yaşında olan uşaqlar qorxu və əsəb impulslarını idarə edərək emosiyalarını nizamlaya bilirlər. Misal olaraq 2 yaşında olan uşaq təpiklə zərbələr endirir, qışqırır, agressiv rəftarlar ortaya qoyur. Bu uşaq 5 yaşına gəldiyi zaman isə əsəblərini daha yaxşı necə idarə etməyi və emosiyaları konstruktiv nizamlamağı bacarır. Eynilə 2 yaşlı uşaq valideyinlərinin və ya dayələrinin qucağından düşmək istəmirlərsə, onlar 5-6 yaşa çatdıqları zaman daha az qorxurlar və sərbəst hərəkət edirlər.

İnkişaf üzrə ekspertlər bu yaşlarda olan uşaqlarda sosyal fəaliyyət bacarıqlarının inkişaf etdiyini vurğulayır. 5 Yaşa qədər olan uşaqlar uğurlu şəkildə qrup fəaliyyətlərində iştirak edir, həmyaşıdları ilə mübahisələr yaşayır, özlərinə oyun yoldaşı seçirlər.

Məktəb yaşı

Bütün inkişaf üzrə ekspertlər, 7-11 yaşlı uşaqların daha istəkli , bacarıqlı və genış sosiyal əlaqələr yaratmağa hazır olduqları mövzusunda həmfikirdirlər. Psixoloqlar, uşaqlarda davam edən nevroloji dəyişikliklər bir-birinə sıx bağlı olan dərk etmə və əzələ dəyişikliklərinə təsir edir.

Əzələ bacarıqlarının inkişafı bu yaşda olan uşaqlarda fiziki reaksiya muddətinin artmasına əhəmiyyətli təsir edir. Nevroloji dəyişikliklər həmçinin gözün kordinasiya bacarığını, balansını və yaxşı kordinasiya olunmuş hərəkəti tənzimləyir. İnkişaf ekspertləri bu yaşda olan uşaqlarında oyunlar oynadıqlarını, idmanla məşqul olduqlarını, oyun meydançalarında vaxt keçirdiklərini, dostluq münasibətlərini inkişaf elətdirdiklərini və bu proseslərin böyüməyə , öyrənməyə və yetkinliyə təsir etdiyini vurğulayırlar.

Nevroloji dəyişikliklərin reaksiya muddətini və bədən kordinasiyasını inkişaf etdirdiyi kimi, uşaqlarda məntiq, mühakimə qabiliyyətləri və dili mükəmməl səviyyədə qavrama bacarıqlarını artırır. Bu yaşda olan uşaqlar daha tez öyrənir, böyük həcimli məlumatları beyində daha yaxşı saxlayır və bu məlumatlara çox qısa zamanda çata bilirlər. Onlar mahnı sözləri əzbərləyir, yukşək bacarıq tələb edən kompüter oyunları oynayır, müsiqi alətlərində ifa edir, mənalı hekayələr və şeirlər yazırlar.

Bu müddətdə inkişaf edən bir digər əqli cəhətdə "düşüncəni mühakimə etmə” bacarığıdır. Bu bacarığı inkişaf etdirən uşaqlar qarşıya çıxan problemləri analız edir, onların həlli yolları haqqında düşünür, bu problemləri uğurlu şəkildə necə həll etməyi öyrənirlər.

7-11 Yaşlı uşaqlar üçün dostluq münasibətlərinin qurulması və sosiyal fəaliyyətlər önəmlidir. Uşaqlar artıq sosyal kontekslər əlaqələr haqqında daha çox düşünür və əlaqələrə bu konteksdən yanaşıb, özlərini digər uşaqlar ilə müqayisə edirlər. 11-12 Yaşlı uşaqlar 5-6 yaşlı uşaqlara nisbətən öz emosiyalarını daha yaxşı idarə edirlər.
Məqalə Göndər








Загрузка...
Həmçinin oxuyun:
Uşaqlarda qorxu və "xoxan"ların sonrakı fəsadları

Uşaqlarda qorxu və "xoxan"ların sonrakı fəsadları

Uşağınızla yaşına uyğun davranın

Uşağınızla yaşına uyğun davranın

Uşağınızla yaşına uyğun davranın - DİQQƏT!

Uşağınızla yaşına uyğun davranın - DİQQƏT!

İlk uşaqlıq   və  orta uşaqlıq illəri

İlk uşaqlıq və orta uşaqlıq illəri

Televizor asılılığı uşaqlara necə təsir göstərir? - VALİDEYNLƏRİN NƏZƏRİNƏ!

Televizor asılılığı uşaqlara necə təsir göstərir? - VALİDEYNLƏRİN NƏZƏRİNƏ!

“Bağça yaşlı uşaqlara yalnız həll edə biləcəkləri tapşırıqları verin” – Mütəxəssis MƏSLƏHƏTLƏRİ

“Bağça yaşlı uşaqlara yalnız həll edə biləcəkləri tapşırıqları verin” – Mütəxəssis MƏSLƏHƏTLƏRİ

Valideynlər bu xəbəri mütləq oxusun. Analar özləri işlə məşğul olarkən uşaq mane olmasın deyə…

Valideynlər bu xəbəri mütləq oxusun. Analar özləri işlə məşğul olarkən uşaq mane olmasın deyə…

Məktəbə hazırlıq üçün PSİXOLOQ MƏSLƏHƏTİ:“Evdən ayrılabilmə bacarığını göstərməyən uşaqların məktəbə uyğunlaşması  çətinləşir"

Məktəbə hazırlıq üçün PSİXOLOQ MƏSLƏHƏTİ:“Evdən ayrılabilmə bacarığını göstərməyən uşaqların məktəbə uyğunlaşması çətinləşir"

Uşaqlar üçün şəkilli, yoxsa şəkilsiz kitab alaq? - ARAŞDIRMA

Uşaqlar üçün şəkilli, yoxsa şəkilsiz kitab alaq? - ARAŞDIRMA

Məktəbəqədər dövrdə uşaqların fiziki inkişafı- Nələrə diqqət edilməlidir?

Məktəbəqədər dövrdə uşaqların fiziki inkişafı- Nələrə diqqət edilməlidir?

Uşaqlarınızı məsuliyyətdən azad etməyin - VALİDEYNLƏRİN NƏZƏRİNƏ

Uşaqlarınızı məsuliyyətdən azad etməyin - VALİDEYNLƏRİN NƏZƏRİNƏ

Uşaqlıq qorxuları- SƏBƏBLƏRİ

Uşaqlıq qorxuları- SƏBƏBLƏRİ

“Bir yaşlı uşaqlar üçün də təhsil müəssisələrin açılması nəzərdə tutulub” – Məhəbbət Vəliyeva

“Bir yaşlı uşaqlar üçün də təhsil müəssisələrin açılması nəzərdə tutulub” – Məhəbbət Vəliyeva

Uşaqlarda nitq qüsurları nədən yaranır?

Uşaqlarda nitq qüsurları nədən yaranır?

Erkən gənclik yaşının xüsusiyyətləri - "Mən kiməm?"

Erkən gənclik yaşının xüsusiyyətləri - "Mən kiməm?"

Uşağı hələ də danışmayan VALİDEYNLƏRİN DİQQƏTİNƏ

Uşağı hələ də danışmayan VALİDEYNLƏRİN DİQQƏTİNƏ

Uşaqlarda isterik hallar - Valideynlər nə etməli?

Uşaqlarda isterik hallar - Valideynlər nə etməli?

Kiçik məktəb yaşlı uşaqların xüsusiyyətləri -Qeyri-ixtiyari diqqət, mexaniki hafizə...

Kiçik məktəb yaşlı uşaqların xüsusiyyətləri -Qeyri-ixtiyari diqqət, mexaniki hafizə...

KOMPÜTER OYUNLARI VƏ UŞAQLAR

KOMPÜTER OYUNLARI VƏ UŞAQLAR

Kiçik məktəblilərin psixoloji xüsusiyyətləri

Kiçik məktəblilərin psixoloji xüsusiyyətləri

Uşaq depressiyaları- VALİDEYNLƏR DİQQƏT!

Uşaq depressiyaları- VALİDEYNLƏR DİQQƏT!

Qayğı görməyən uşağın beyni inkişafdan qalır – Foto FAKT

Qayğı görməyən uşağın beyni inkişafdan qalır – Foto FAKT

Kiçik məktəb yaşlı uşaqların xüsusiyyətləri.

Kiçik məktəb yaşlı uşaqların xüsusiyyətləri.

Uşaqlarda bu xəstəliklər daha da artıb - Həkim SƏBƏBLƏRİ sadaladı

Uşaqlarda bu xəstəliklər daha da artıb - Həkim SƏBƏBLƏRİ sadaladı