"Tələbədən belə neqativ ictimai rəyi kənarlaşdırmaq lazımdır..."EKSPERT RƏYİ

"Ən başlıcası, elmi planlama olmalıdır. Onda məlum olacaq ki, sırf hansı sahədə kollec bitirənlərə ehtiyac var. Bu kimi elmi təhlillər aparılsa, kollec bitirənlərin yeri də məlum olacaq”.

Aztehsil.com-un məlumatına görə, bu sözləri AzEdu.az-a açıqlamasında sosioloq, professor Əhməd Qəşəmoğlu deyib. O, formal kollec təhsilinin cəmiyyətə verdiyi fəsadlardan danışarkən, bal faktoruna görə əlacsız qalıb, digər sahələrin mütəxəssisi olanların ölkəyə zərbə vurduğunu da qeyd edib:

"Əvvəlki qaydalara əsasən, kolleclərə ayrıca qəbul keçirilirdi. İnsanlar öncədən bilirdilər ki, kollecə hazırlaşıb, o istiqamətdə fəaliyyət göstərəcəklər. İndi isə kollec təhsilini seçənlərin çoxu universitetə balı çatmayan abituriyentlərdir. Onlar özlərini bədbin hiss edir və balı istədiyi ali təhsil müəssisəsinə çatmadığına görə etinasız olurlar. Mən dərs dediyim auditoriyada da balı çatmadığına görə dərsini oxumayanların şahidi oluram. Əlacsızlıqdan kollecə qəbul olunanların arasında da elələri var ki, düşdükləri situasiyanı qəbul edir və oxuyurlar. Bir qismi isə oranı özünə sığışdırmır və təhsil müddəti bitənəcən kolleci etinasızlıqla yola verirlər.

Ümumiyyətlə, bu gün Azərbaycan təhsil sistemində bu faktor yaddan çıxıb. Düşünmürlər ki, insanları həqiqi peşəkar kimi hazırlamaq lazımdır. Bu məsələnin belə arxa plana keçməsi çox qorxuludur. Bal azlığına görə təhsil müəssisəsinə qəbul olunanların əksəriyyəti ödənişli oxuyurlar. Ödənişli əsaslarla təhsil aldığına görə rəhbərlik pis oxuyan tələbəni belə xaric etmir. Beləcə, bir müddət sonra həmin təhsil müəssisəsini bitirirlər. Mən onların diplomunu nəzərdə tutub deyirəm ki, o, diplom deyil, sizin yalnız təhsilhaqqı ödəməniz haqda qəbzdir. Kollecdə əlacsızlıqdan oxuyanlar da eynilə...

Kolleclərinin hamısını pisləmək də doğru deyil. Orada normal şəkildə bilik alan və təhsilə həvəs göstərənlər də var. Amma ümumiyyətlə, balı arzuladığı universitet üçün kifayət etmədiyinə görə abituriyentlərin istəmədiyi ixtisas və təhsil müəsssisəsinə düşmələri böyük fəsadlar verməkdədir. Bu, gənclərdə təhsilə olan etinasızlığı artırır”.

Sosioloqun sözlərinə görə, artıq tələbələrdə müəyyən neqativ rəylər formalaşıb:

"Təəssüf ki, bizdə uğur qazanmaq çox vaxt insanın savad və fəaliyyət keyfiyyətindən asılı olmur. Həmişə tələbələrimə deyirəm: "yaxşı oxuyun ki, uğur qazanasız”. Onlarsa cavab verirlər ki, "axı, uğur qazanmaq yaxşı oxumaqdan asılı deyil. Hansısa əyri yolla quracağım münasibət məni daha çox uğura yaxınlaşdıra və yaxşı işlə təmin edə bilər”. Bu, Azərbaycan təhsili üçün ciddi problemdir. Təbii ki, doğrudan da çox yaxşı oxuyub sonda uğur qazananlar da var. Amma təəssüf ki, artq tələbələr arasında bu fikir formalaşıb. Çalışaq ki, kollec və ya universitet bitirməsindən asılı olmayaraq tələbədən belə neqativ ictimai rəyi kənarlaşdıraq. Doğrudan da onlar inansın ki, savadlı kadrı axtaranlar olur. Bu sahədə maarifləndirmə işlərinin aparılmasına ehtiyac var.

Tələbənin hansı kollecdə təhsil almasından da çox şey asılıdır. Bəzi kolleclərin müdavimlərinə müəyyən işlər var. Məsələn. Tibb kolleclərini bitirənlərin tibb bacısı kimi çalışmaq imkanları var. Amma pedaqoji kolleci bitirənlər çətinliklə iş tapırlar. Çünki ali təhsil diplomu ilə çalışan müəllimlər daha çoxdur.Yəni, bu, həmin kolleci bitirənlərə cəmiyyətdə nə dərəcədə ehtiyac olmasından asılıdır”.

"Azərbaycan təhsil sistemində elmi şəkildə planlaşma işləri aparılmır. Faciə də elə buradan başlanır...

İndi mütəxəssisləri təxmini belə hazırlayırlar: Kimsə özünə bir özəl universitet və fakültə açır. O fakültədə oxumaq üçün gəlib ödəniş edənlər çox olur. Və ya başqası bu qayda ilə kollec açır. Bu ödənişlərə gəlir mənbəyi kimi baxırlar. Təhsil sosial- iqtisadi prosesdir. Burada yalnız iqtisadi tərəfə fikir vermək sonradan gərginlik və böyük problemlərə səbəb olur. Təhsil Nazirliyinin ən mühüm işlərindən biri təhsil sahəsində təhlillər aparmaq və ölkəyə hası istiqamətdə nə qədər mütəxəssis lazım olduğunu hesablamaqdır. Bu sahədə planlama işinə çox böyük ehtiyac var”.

Kollec bitirənlərin gələcək karyeralarında uğur qazanma ehtimalına gəlincə professor dünya təcrübəsindən söz açıb:

"Amerikada kollec təhsilinin də nüfuzu var. Çünki orada planlama işləri aparılır. Oranın iqtisadiyyatı iqtisadi qanunlar əsasında qurulub. Bunların arxasında güclü elmi tədqiqatlar dayanır. Həmin elmi tədqiqatlar hesablayır ki, ölkəyə hansı ixtisas üzrə nə qədər kadr lazımdır. Planlama olmalıdır. Onda məlum olacaq ki, sırf hansı sahədə kollec bitirənlərə ehtiyac var. Bu elmi təhlillər aparılsa, kollec bitirənlərin yeri də məlum olacaq. Hələ ki, bu, bizdə xaotik prosesdir”.