Uşaq psixologiyasını bilirsinizmi?
ÖZÜNƏ İNAM HƏR ŞƏRTDƏ YAXŞIDIR
Uşağa "sən çox xüsusisən, fərqlisən" mesajlarının tez-tez edilməsi, erkən yaşda uşaqda bir 'mənlik' duyğusuna yol aça bilər. Uşağın hər davranışını lupa altına almamaq, davamlı ona şərhlər etməmək, yəni həyatda 'davamlı və yalnız' onun mərkəzdə olduğu qəbulunu ortadan qaldırmaq, özünə inamdan eqoizmə gedə biləcək yolu kəsə bilər.
UŞAQLARLA ƏSLA YÜKSƏK SƏSLƏ DANIŞILMAZ, ACIQLANMAQ OLMAZ
Uşaqların qürurlarını qırmamaq, onları ruhi və fiziki olaraq qorumaq yalnız ana-atanın deyil, hamımızın vəzifəsidir. Ancaq uşaq, bəzən dəqiq və sərt istiqamətləndirmələrə də ehtiyac duyar. Məsələn; anasına hər kəsin ortasında təpik atan 3 yaşındakı bir uşağa, sakitcə 'bu etdiyin çox xoş deyil' demək yerinə, sərt və dəqiq bir səs tonu ilə 'etmə!' deyilərək, sərt və donuq bir üz ifadəsi ilə reaksiya verilə bilər. Çünki şiddət göstərməsi haradasa normal qarşılanan bir uşaq, bu davranışı artıraraq təkrarlayacaq.
UŞAQ BAŞQALARININ YANINDA XƏBƏRDAR EDİLMƏZ
Uşaq, bu məlumatı istifadə edərək, başqalarının yanında xoşa gəlməyən davranışlar sərgilər. Məsələn; başqalarının yanında davamlı səs-küy salan bir uşağa da sərt bir şəkildə 'xeyr' deyilə bilməlidir. Çünki uşaq, ətrafa verdiyi narahatlığın fərqində olmaz. Ona sərhədlərini öyrədəcək olan ana-atadır. Uşaq bu sərhədləri pozduğunda, ana-ata o anda müdaxilə edərək, dəqiq istiqamətləndirmələrlə bu pozuntulara 'dayan!' deyən tərəf olmalıdır.
UŞAĞIN HƏR MARAĞI ARADAN QALDIRILMALI
Uşağın hər sualı detallarıyla cavablandırısa, düşüncələri və təxəyyül yetkin cavabları ilə 'sərhədsiz olaraq' qarşılıq tapsa, ətrafın onun suallarına və danışmalarına çata bilmədiyi və bir müddət sonra narahatlıq verməyə başlayan bir uşaq halına gələ bilər. Uşaq, bəzi suallarının cavabını öz təxəyyülündən tamamlaya bilər. Hər şeyi detalıyla bilmək məcburiyyətində deyil. Hər sualının detallarıyla cavablanılması, düşüncə sürətini və danışma miqdarını idarəsiz hala gətirə bilər. Bu da onun qayğı səviyyəsini artıra bilər, yetkin dili ilə danışan ('böyümüş də kiçilmiş') bir vəziyyətə gətirə bilər.
HƏR QƏRAR MÜTLƏQ UŞAĞA DA SORUŞULMALI
Bu məlumat da 6 yaşında ancaq həftə sonunda hara gediləcəyinə qərar verməsi istənən, 8 yaşında ancaq evə alınacaq mebeli seçən, 4 yaşında ancaq axşam menyusunu onun seçiminə görə təşkil edilən uşaqlara işarə edər. Bəzi qərarları yalnız yetkinlər verməlidir. Qərar vermə sisteminə hər vaxt uşağı da qatmaq, hətta onu əsl qərar verici etmək uşaqda yük yaradar, eqo şişməsinə gətirib çıxarar.
YEMƏK YEMƏYƏN UŞAĞA ƏSLA MƏCBUR EDİLMƏZ
Bu, yalnız pediatriyanın deyil, psixologiyanın da qismən mövzusudur. Bir körpəyə çox yemək yedirilməyə çalışılması, 7-8 yaşlarındakı uşağın ağızına yemək qoyulması (bu, asılılıq baxımından riskli bir əlamətdir) nə qədər sağlamlıqsız isə strukturca olaraq 'yeməməyə uyğun' uşaqlara əsla təzyiq etməmək də həqiqi deyil.
Bu cür uşaqlar, tamamilə öz təşəbbüslərinə görə yemək yeyə bilməzlər. Xüsusilə 2 yaş ətrafı uşaqlar,yemək yeyərkən gəzərlər. Gəzərkən ya da masadaykən, uşaqların ağızlarını açmaq istəmədikləri zamanlarda da dəqiq ancaq şiddət və hirs göstərmədən istiqamətləndirmələrlə yemək yedirilə bilər.
