Universitetlərin reytinqində Azərbaycan ən çox irəliləyən ölkələrdəndir

.Universitetlərin reytinqində Azərbaycan ən çox irəliləyən ölkələrdəndir

AzTehsil.com- 2025-ci il iyunun 19-da açıqlanan “QS Dünya Universitetləri Reytinqi 2026” cədvəli, bu reytinqin iyirmiillik tarixində ən genişmiqyaslı buraxılışdır. Reytinqdə 106 ölkə və yenilənmiş 150 ali təhsil müəssisəsi qiymətləndirilib, 112 yeni universitet siyahısına daxil edilib.

QS universitetlərin hesablanması üçün aparılan il əsaslı şəkildə yenilədiyi 9 ünvanlı şəbəkəni qoruyub saxlayır: Akademik nüfuz (30%), başına sitatların sayı (20%), işəgötürənlər arasında nüfuz (15%), müəllim-tələbə nisbəti (10%), xarici müəllimlər (5%) və xarici dəyişikliklər (5%), beynəlxalq tədqiqat şəbəkəsi (5%), müəllimlərin fəallığı (5%). Bu, elmi təsiri, öyrənmə potensialını, qlobal və tələbələr seçimlərinə təsir edən amilləri balanslaşdırmağa kömək edir.

Artıq 14-cü ildir ki, Massaçusets Texnologiya İnstitutu (MIT) cədvəlində birinciliyi qoruyur. Lakin 2026-cı il reytinqi, London İmperial Kollecinin ikinci yüksəlişi və Stanford Universitetinin üçüncü pilləsində sıçrayışı ilə diqqət çəkir. Stanford-un irəliləyişi, davamlılıq sahəsindəki nəticələrinin və fakültənin beynəlmiləlləşməsinin yüksəldilməsi ilə izah olunur.

İlk sistemdə əsasən transatlantik universitetlər yer alır - Oksford, Harvard, Kembric və ETH universiteti Avropa və Amerikanın üstünlüyünü bir daha saxlayır. Asiya yüksəlişini gücləndirir: Sinqapur Milli Universiteti 8-ci yerə daxil olub, Honq Konqun aparıcı universiteti ilə birlikdə elit onluğun bir addımlığında qərarlaşıb. Dünya səviyyəsində 200-dən çox universitetlə təmsil olunur, bu da Körfəz tərəfindən tədqiqat iddialarını sübut edir.

Qısası, 2026-cı il reytinqi həm qlobalsəviyyəli liderlər, həm də yüksələn oyunçular üçün mühüm bir mesaj verir: müxtəlif məzmunlu coğrafiyası, əlavə qazanc əldə edən uğurları və ölçülə bilən davamlılıq göstəriciləri artıq QS-in tədqiqatlarında yüksək hesablamalar aparır.

Azərbaycanın “QS Dünya Universitetləri Reytinqi 2026”da məqsədi genişlənib. Bu il Azərbaycanın 6 universiteti dünyanın ən yaxşı 1000 universiteti siyasına daxil olub. Ümumilikdə, ölkənin 9 ali təhsil müəssisəsi reytinqə daxil olub – bu, 2025-ci ildəki 3 universitetlə yenidən üç dəfə ləğv edilib.

Bu dönüşə Bakı Dövlət Universiteti mənbələri edir: universitet reytinqində təxminən 300 pillə irəliləyərək öz tarixində ən yüksək nəticə olan 688-ci yerə yüksəlib və beləliklə, Azərbaycan ilk dəfə qlobal TOP-700 sıralamasına daxil olub.

İki başqa daimi idarədən iki dəfə sıçrayışlar göstərib: Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (UNEC) 801-850 aralığına, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti (ADNSU) 851-900 aralığına yüksəlib. Hər ikisi yaran il 1001-1200 aralığında yer alırdı.

Lakin əsas diqqətçəkən məqam şaxələnmənin genişliyidir. Bu il 6 yeni universitet ilk dəfə olaraq reytinqə daxil olub ki, bu da ölkənin ali təhsil sisteminin beynəlxalq görünürlüyünün artdığını göstərir. Azərbaycan Texniki Universiteti (AzTU) ilə ADNSU ilə birlikdə 851-900 aralığında yer alıb.

Bakı Mühəndislik Universiteti 901-950, Xəzər Universiteti 951-1000 aralığında ilk dəfə reytinqə daxil olub.

Sumqayıt Dövlət Universiteti və Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti 1001-1200, ADA Universiteti 1201-1400 aralığında yerləşir. QS-in rəsmi işləməsi əsasında, bu yeni daxilolmalar Azərbaycanı İordaniyadan sonra çox irəliləyiş əldə etmək üçün iki şirkətin köməyi ilə çevirir.

Ümumilikdə 2026 nəticə Azərbaycanın ali təhsil sistemində yüksək səviyyəli və yüksək səviyyəli dairələrdə ciddi şəkildə dəyişikliyə məruz qalır: reytinqlərin sayı üç dəfə olub, aparıcı universitetlərin yüzlərlə pilləsi irəliləyiş, və ölkənin müxtəlif istiqamətləri və xüsusi profilli ali məktəblərdə beynəlxalq səviyyə görünür.

Qonşu Ermənistan və Gürcüstanda fəaliyyət göstərir. Gürcüstan 2025-ci ildə olduğu kimi bu il də iki universitet təmsil olunur - İvane Cavaxişvili adına Tbilisi Dövlət Universiteti və Gürcüstan Texniki Universiteti lakin hər ikisi sıralamada geriləyib. TDU 791-800 aralığından 951-1000 aralığına düşüb, GTU 901-950-dən 1001-1200 aralığına geriləyərək irəliləyişlə irəliləyişlərini itirib və beləliklə, Gürcüstan TOP-900-luqda yer alan universitetsiz qalıb.

Ermənistanın qurğuları daha da zəifdir. Yalnız Yerevan Dövlət Universiteti qlobal reytinqdə qalıb, lakin o da geriləyib- 901-950 aralığından 1001-1200 aralığına düşüb. Bu o deməkdir ki, Ermənistan 2022-ci ildən bəri ilk dəfə olaraq QS reytinqində TOP-100-likdə bir dənə də olsun universitetlə təmsil olunmur.

Ümumilikdə 2026-cı ilin nəticələrinə görə regional fərqlərin açılmasını göstərir: Azərbaycan son maliyyə böhranı ishat planlarını ölçülə bilən qiymətləndirmələrə çevirə bildiyi halda, Gürcüstanın aparıcı universitetlərinin nüfuz problemi ilə məşğul olur, inkişaf etdirmək üçün yeni universitetlər prosesə daxil olmamaq şərti ilə qarşı-qarşıya gəlmək riski var.

Azərbaycan universitetlərinin QS 2026 nəticələrinə diqqət yetirməkdə bir neçə maraqlı məqam görünür. QS tərəfindən qiymətləndirilən 9 göstərici üzrə ayrı-ayrı baxdıqda Azərbaycan universitetlərinin daha güclü və zəif tərəflərini görmək mümkündür. Belə ki, akademik nüfuzuna görə ən yaxşı universiteti Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetidir və o bu parametrə görə dünyada 492-ci yerdədir. İşəgötürənlər arasında ən çox nüfuza malik olan universitet Bakı Mühəndislik Universiteti (dünya üzrə 373-cü yer) və Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetidir (dünya üzrə 379-cü yer). Bu il siyahıya daxil olmuş Dövlət Universiteti tələbə-müəllim Sumqayıt rəqəmsal göstəricilərinə görə dünyanın 58-ci universitetidir. Xəzər Universiteti həm xarici müəllim (dünya üzrə 277-cü yer), həm də xarici tələbə (dünya üzrə 525-cü yer) indikatoru üzrə Azərbaycan universitetlərini qabaqlayır.

Nicat Məmmədli,

Elm və təhsil nazirinin müşaviri