Ekspert - Məktəbi böyük ölçüdə idarə edən baş müəllimdir.

Müdir həm peşəkarlıq, həm də yüksək əxlaqi keyfiyyətlər tələb edən məsuliyyətli bir vəzifədir. Bir çox cəhətdən ona həvalə olunan təhsil müəssisəsində təhsil prosesinin nə dərəcədə səmərəli aparılacağı ondan asılıdır.

Bu yaxınlarda Təhsil Nazirliyi rayon təhsil şöbələrinin, kənd məktəblərinin və digər tabeli strukturların fəaliyyətində yoxlamalar apardı və bir sıra ciddi qanun pozuntuları aşkar edildi. Nəticədə, rəhbərlik və idarəetmədəki ciddi qanun pozuntularına, vəzifəsindən sui-istifadə, vəzifə və rəsmi funksiyaları yerinə yetirməməyə görə Salyan rayonu, Qarabağlı kəndindəki 2 nömrəli məktəbin direktoru Emin Bayramov və Yeni Uluxanlı kəndindəki məktəb direktoru vəzifəsini icra edən Lətif Qəmbərov işdən çıxarıldı. Həmçinin, təhsil nazirinin əmri ilə işdə yol verilən nöqsanlara görə Masallı şəhər 1 nömrəli və 6 saylı məktəblərin direktorları Mirxanım Hüseynova və Elman Nəzərov vəzifələrindən azad edildi. Əmək funksiyalarının zəif icrası, vəzifələrin icrasındakı səhlənkarlıq səbəbindən üç kənd məktəbinin direktorları son xəbərdarlıqla ciddi bir töhmət aldılar.

Azərbaycanın Əməkdar müəllimi Asif Cahangirovun AYNA-ya dediyinə görə, məktəb direktoru vəzifəsinə hazırkı namizəd seçimi sistemi qənaətbəxş deyil: "Bir insanın hansı idarəetmə keyfiyyətlərinə sahib olduğunu, təşəbbüskarlığını, yaradıcılığını, uşaqlara olan sevgisini, təhsil siyasəti sahəsindəki səriştəsini və bu siyasətin həyata keçirilməsini, namizədlərin psixoloji xüsusiyyətlərini – narahatlıq, aqressivlik səviyyəsini və s. nəzərə almaq da vacibdir. Ümumiyyətlə, parametrlər çoxdur. Namizədlər müxtəlif testlərdən keçməlidirlər. Mənim fikrimcə, hətta təhsil və idarəetmə mövzularında esse yazmalıdırlar. Ancaq indi Təhsil Nazirliyi namizəd kurslarına qəbul modelini məktəb direktorları ehtiyatına dəyişdirməyi planlaşdırır”.

Mütəxəssis bu ehtiyatın vacibliyini vurğulayaraq, bu təcrübənin bir neçə il əvvəl tətbiq olunmağa başladığını söyləyib: "Bunun sayəsində direktorlar işə hazır vəziyyətdə gəlirlər. Sovet dövründə bənzər bir təcrübə var idi, ancaq bu, sonradan məktəb direktoru vəzifəsinə namizəd göstərilə biləcək müəllimlərin siyahısının yaradılmasını nəzərdə tuturdu. Sovet dövründə və son vaxtlara qədər həmişə müəllimin təhsildə, təhsil prosesinin təşkilində əsas fiqur olduğu deyilirdisə, indi direktor da əsas fiqurdur”.

Məktəb direktorlarının fəaliyyətini qiymətləndirmək üçün meyarların olmasının vacibliyini vurğulayan həmsöhbətimizin sözlərinə görə, bəziləri üçün məktəbdən instituta nə qədər uşağın qəbul edilməsi əsas meyardır: "Ancaq belə bir meyarın payı çox aşağı olmalıdır. Bir ali təhsil müəssisəsində imtahan vermək əsasən subyektiv amillərlə idarə olunur. Abituriyentin hazırlığa, müəllim yanına gedib-getmədiyini, niyə oxumağa qərar verdiyini və s. heç kim bilmir”.

"Müəllimlərin və direktorların fəaliyyəti dinamikada yoxlanılmalı və müəyyən meyarlara görə hesabat dövrü üçün məktəbin inkişaf səviyyəsini göstərən illik monitorinq olmalıdır. Məktəb direktoru vəzifəsi imtiyaz deyil, ümumtəhsil sistemində bir şeyi yaxşılığa doğru dəyişdirmək istəyən bir şəxs üçün məktəbin fəaliyyətini yaxşılaşdırmaq üçün bir fürsətdir”, – deyə Cahangirov vurğulayıb.

Məktəb direktorlarının seçim qaydaları dəfələrlə dəyişdi. Artıq bir neçə ildir ki, namizədlər mərkəzləşdirilmiş qaydada çoxmərhələli imtahan verirlər. Bu da AYNA-ya Təhsil Nazirliyi yanında İctimai Şura sədrinin müavini Nadir İsrafilov deyib.

"Tələblərdən biri də təhsil sistemində ən azı 5 illik iş təcrübəsidir. Ancaq problem ondadır ki, əvvəllər direktor bir növ qanun pozuntusuna yol verərdisə, bir şeydə günahkar olardısa, vəzifəsindən öz istəyi ilə istefa etdiyini yazaraq, vəzifəsindən azad edilirdi. Onun bu hərəkəti ictimailəşmirdi, amma bu yanaşma səhv idi. İctimaiyyət bu kimi faktlardan xəbərdar olmalıdır ki, başqalarına da dərs olsun. Yaxşı ki, indi töhmətlərdən danışanda səbəbini göstərir və susmurlar. Şəffaflıq məktəblərin işində vacibdir”.

Ekspertin sözlərinə görə, pozuntular fərqli ola bilər: "Məsələn, müəllimlər arasında saatların ədalətsiz bölüşdürülməsi. Hər bir konkret faktı araşdırmaq lazımdır. İctimai Şura müəllimlər kimi məktəb direktorlarının da yaşayış yeri yaxınlığında çalışmaları üçün bölgələrə təyin edilməsi məsələsini artıq qaldırıb və qaldıracaq. Tez-tez olur ki, direktorlar uzaqda işləyir və yol o qədər uzun çəkir ki, yorğunluq onların işinə təsir edir”.

Direktor ehtiyatına gəlincə, İsrafilov da bunun vacibliyini qeyd edib: "Direktorların əsas ehtiyatı böyük təcrübəyə malik baş müəllimlərdən ibarət olmalıdır, çünki əslində məktəbi böyük ölçüdə idarə edən baş müəllimdir. Və ən qabaqcıl müəllimlər arasında baş müəllim vəzifəsi üçün ehtiyat olmalıdır”.