Kadr hazırlığı ölkəmizin sənaye, iqtisadi inkişafına uyğun aparılacaq

- Bildiyiniz kimi, yaranmış vəziyyət bütün sahələrdə olduğu kimi təhsil sahəsindən də yan keçmədi. Təlim-tədris prosesinin mart ayından etibarən dayandırılması qısa zamanda alternativ çıxış yollarının tapılmasını və təlim-tədris prosesinin, işəgötürənlərlə əməkdaşlığın və peşəyönümü fəaliyyətin məsafədən təşkili məsələsini qaçılmaz etdi. Bu vəziyyətin hansı müddətdə davam edəcəyi barədə dəqiq məlumatların olmadığını nəzərə alaraq, ilk olaraq peşə təhsili pilləsi üzrə teledərslərin hazırlanmasına qərar verildi. Qeyd etməliyəm ki, peşə təhsili üçün bu dərslərin onlayn formatda hazırlanması bizim üçün böyük çağırış oldu. Çünki hər bir dərsin spesifikası onun üçün xüsusi emalatxana tələb edirdi. Dərslərin televiziya vasitəsilə tələbələrimizin öyrənə biləcəyi şəkildə çatdırılması sahəsində də təcrübəmiz məhdud idi. Bununla belə, həm Təhsil TV-nin topladığı təcrübə, həmçinin beynəlxalq tərəfdaşlarımız olan Avropa İttifaqı, BMT-nin İnkişaf Proqramı və Almaniya Beynəlxalq Əməkdaşlıq Təşkilatının dəstəyi əsasında qısa müddətdə 80-dən artıq teledərs hazırlandı. Dərslərin hazırlanmasında  peşə təhsil müəssisələrinin emalatxana və mühəndis-pedaqoji heyətindən, həmçinin tərəfdaş işəgötürənlərin resurslarından istifadə edildi. Qeyd edim ki, həmin teledərslər artıq müxtəlif sənaye sahələrində əməkdaşların təlimi üçün istifadə olunur. Təbii ki, teledərslərlə də kifayətlənmədik. Bir sıra peşə təhsil müəssisələrində ilk dəfə olaraq məsafədən tədrisin aparılması həyata keçirildi. "Microsoft Teams” proqramı üzərindən aparılan dərslər tələbələrin və müəllimlərin iştirakı ilə interaktiv şəkildə təşkil edildi.

- Əlbəttə, burada risklər var. Amma belə hesab edirik ki, dövrümüzün çağırışları, xüsusən də hazırda dünyada hökm sürən COVID-19 pandemiyasının yaratdığı yeni həyat qaydalarını problem kimi deyil, yeni imkan kimi dəyərləndirməliyik. Çünki ənənəvi sinifdə, emalatxanada təhsilalanların sayını məhdudlaşdırsa da, hazırladığımız TV dərslərə baxıb dərziliyi, aşpazlığı, bitkiçiliyi və s. öyrənmək şansı əldə edən yüzlərlə insan var artıq. Bu da bizim əhatə dairəmizin artması deməkdir. Qeyd edim ki, təkcə "Youtube” platforması üzərindən bu dərslərə 11000-dən artıq baxış olub. Bu da o deməkdir ki, indiyədək peşə təhsilinə cəlb edə bilmədiklərimizə də ayrı-ayrı peşələr üzrə bacarıqlar aşılaya bilmişik. İnformasiya texnologiyaları ilə bağlı fənlərin məsafədən tədrisində uğurlarımızı da qeyd etməliyəm. Bu təcrübəni digər ixtisaslara inteqrasiya etməklə, daha səmərəli nəticələr əldə edə biləcəyimizi düşünürəm. Bununla bağlı hazırda bir sıra inkişaf etmiş ölkələrin məsafədən tədris metodikalarını qiymətləndiririk.  Həmçinin, tələbə qəbulu planının layihəsi üzrə 2020-2021-ci tədris ilində nəzərdə tutulan ixtisasların tədris proqramları təhlil edilir. Tədrisin məsafədən keçirilməsi zərurəti yaranarsa, müvafiq praktik mövzular üzrə teledərslərin çəkilməsi və prosesin interaktiv aparılması üçün müxtəlif alternativləri dəyərləndiririk.

 - 4 Peşə Təhsil Mərkəzi publik hüquqi şəxs statusu qazanıb. Bu il bu statusu qazanan başqa təhsil müəssisəsi də olacaqmı?

- Bildiyiniz kimi, Təhsil Nazirliyi tərəfindən dövlət peşə təhsili müəssisələrinin mövcud vəziyyəti araşdırılıb. Azərbaycan Prezidentinin 2016-cı il 6 dekabr tarixli 1138 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilən "Azərbaycan Respublikasında peşə təhsili və təliminin inkişafına dair Strateji Yol Xəritəsi”nin "10. Tədbirlər Planı” hissəsinin 1.1.2. və 1.1.3-cü bəndlərinə uyğun olaraq 55 peşə təhsili müəssisəsinin bazasında 24 peşə təhsil mərkəzi yaradılıb. Bunun üçün də əvvəlcə monitorinqlər keçirilib, peşə təhsil müəssisələrinin infrastrukturu, maddi-texniki bazası, aparılan tədrisin keyfiyyəti, müəllim-pedaqoji heyətin potensialı qiymətləndirilib. Məhz müvafiq qiymətləndirmə əsasında peşə təhsili müəssisələrinin idarəedilməsinin daha da təkmilləşdirilməsi, maliyyə vəsaitindən səmərəli istifadə edilməsi, keyfiyyət göstəricilərinin yaxşılaşdırılması məqsədilə bir sıra peşə təhsili müəssisələrinin rasionallaşdırılması və optimallaşdırılmasına qərar verilib.  Qərara görə, 24 peşə təhsil mərkəzinin mərhələli olaraq publik hüquqi şəxs kimi qeydiyyatdan keçirilməsi nəzərdə tutulub. İlkin olaraq 2019-cu ildə Sənaye və İnnovasiyalar üzrə Bakı Dövlət Peşə Təhsil Mərkəzi, bu il isə 4 müəssisə publik hüquqi şəxs statusu alıb. Bunlardan 3-ü Bakı şəhərində, 1-i isə Sumqayıtda fəaliyyətdədir. Nəzərinizə çatdırım ki, peşə təhsili müəssisələrinə publik hüquqi şəxs statusunun verilməsi ilə bağlı məsələlər iqtisadiyyatın prioritet sahələrinə və əmək bazarının tələblərinə, həmçinin vətəndaşların üstünlük verdiyi ixtisas və müəssisələrə, onların kadr təminatına, maddi-texniki bazasına, idarəetmə qabiliyyətinə uyğun olaraq prioritetləşdirilib. Həmçinin, yeni yaradılmış müəssisələrdə yeni struktur tətbiq edilib. Bu da onların idarəetməsini daha effektiv təşkil etməsi nöqteyi nəzərindən vacib addımdır. Üstəlik, həmin müəssisələr üçün bir nümunə də var. Belə ki, artıq 1 ilə yaxındır öz fəaliyyətini uğurla quran Sənaye və İnnovasiyalar üzrə BDPTM publik hüquqi şəxs kimi təcrübəsini digər peşə təhsil müəssisələri ilə bölüşür və mümkün çətinliklərdən çıxış yolları göstərilir. Təbii ki, mərhələli olaraq bu proses davam edəcək. Bu il ərzində bir sıra yeni publik hüquqi şəxsin yaradılması planlaşdırılıb. Bunlar əsasən regionlarda aparılmış optimizasiyanın nəticəsi olaraq yaradılan müəssisələrin bazasında fəaliyyət göstərənlər sırasından  olacaq. 

- Pilot təhsil proqramlarının tətbiq ediləcəyi peşə təhsili müəssisələrində yeni hazırlanmış səriştə əsaslı  təhsil proqramları (kurikulumlar) və modul tədris vəsaitləri tətbiq olunur. Beynəlxalq layihələr çərçivəsində hazırlanan bu proqramlar və tədris vəsaitləri işəgötürənlərin birbaşa tələblərini əks etidirir. Həmin müəssisələrdə istər qəbul zamanı, istərsə də tədris və təcrübənin təşkili zamanı işəgötürənlərlə sıx əməkdaşlıq qurulub. Bu il həmçinin ilk dəfə olaraq yüksək texniki peşə təhsili səviyyəsi olaraq 2 ixtisas üzrə qəbul həyata keçiriləcək, bunlar nəqliyyat vasitələrinin istismarı və informasiya texnologiyaları ilə bağlı ixtisaslar olacaq. Bu günə olan nəticələrimiz göstərir ki, pilot peşə təhsil müəssisələrində təqdim olunan ixtisaslara maraq çox yüksəkdir. Bu isə çox sevindiricidir. Çünki peşə təhsilinin gənclərimiz üçün cəlbedici olmadığına dair fikrin artıq keçmişdə qaldığının bir göstəricisidir.

- Son illər peşə təhsili sahəsində görülən işlər peşə təhsilinin cəlbediciliyinin artırılmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bunu biz peşə təhsili müəssisələrinə faktiki qəbulun dinamikasında da müşahidə edirik. Lakin faktiki miqyasla kifayətlənmirik. Sadəcə onu qeyd edim ki, 2020-2021-ci tədris ilində gənclərin peşə təhsilinə cəlb edilməsi məqsədilə mütəmadi olaraq peşə təhsili müəssisələrində şagirdlər üçün peşəyönümü tədbirləri həyata keçirilib. Belə tədbirlərin çoxunda valideynlər iştirak edib. Şagirdlərin peşə təhsili müəssisələrinə və işəgötürən müəssisələrə səfərləri təşkil edilib. Eyni zamanda, peşəyönümü və təbliğat fəaliyyətinin tərkib hissəsi olaraq sərgi, seminar, infoturlar, "Açıq qapı”, karyera günləri və s. kimi tədbirlərdə peşə təhsili almaq imkanı barədə məlumatlar verilib. Belə tədbirlərdən biri də bu ilin fevralında Peşə Təhsili üzrə Dövlət Agentliyinin, turizm-xidmət üzrə ixtisaslaşan PTM-lərin və "JW Marriott Absheron Baku” otelinin birgə təşəbbüsü ilə keçirilib. Hazırda COVID-19 pandemiyası ilə əlaqədar belə tədbirləri onlayn formatda təşkil edirik. İndiydək peşəyönümü və əmək bazarında olan ixtisaslar barəsində gənclərin maarifləndirilməsi məqsədilə kənd təsərrüfatı, İKT, avtomobil təmiri və xidmət, mebel sənayesi, üzümçülük və şərabçılıq, turizm-xidmət, bitkiçilik üzrə "Peşə seçimi və iş imkanları” mövzusunda sosial şəbəkə vasitəsilə vebinarlar təşkil edilib. Bundan əlavə,  peşə təhsili müəssisələri mövcud ixtisaslar və karyera imkanlarına dair mütəmadi olaraq virtual turlar təşkil edir. Bu da geniş ictimai kütlənin cəlb edilməsi deməkdir. Eyni zamanda, Avropa İttifaqının maliyyə dəstəyi ilə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Proqramı (UNDP Azerbaijan), Peşə Təhsili üzrə Dövlət Agentliyi və Azərbaycan Gənclərinin Nailiyyəti - "Junior Achievement Azerbaijan” təşkilatının birgə əməkdaşlığı çərçivəsində peşəyönümü, karyera planlaşdırılması və ixtisas seçimi üzrə onlayn təlimlər təşkil olunub.

İxtisaslı kadrların hazırlanması üçün qısamüddətli təlimlər vasitəsilə peşə təhsili və təliminin əhatə dairəsinin genişləndirilməsi builki digər hədəflərimizdəndir. Burada  ilk növbədə məsafədən, mümkün olduğu halda isə kiçik qruplar halında əmək bazarının tələblərinə uyğun kursların keçirilməsi planlaşdırılır. muallim.edu.az