Şagirdlərdə kitaba marağı, mütaliə vərdişlərini necə formalaşdıraq?

Hər bir dövrün özünəməxsus xüsusiyyətləri, qanunauyğunluqları olur. Yaşadığımız dövr informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının cəmiyyətin həyatına təsiri, insan biliyinin dərinləşdirilməsi üçün mənbə müxtəlifliyi və genişliyi baxımından diqqəti cəlb edir. İndi yetişən yeni nəslin maraqlarını təmin etmək, onlara fənni sevdirmək müəllimdən yüksək pedaqoji ustalıq və səriştə, istedad, novatorluq və s. keyfiyyətlər tələb edir.

Müəllim çalışmalıdır ki, şagirdlər müasir texnologiyanın aşıladığı biliklə yanaşı, əsrlərin böyük alimlərinin, söz ustadlarının ideyalarını əks etdirən, əsas bilik mənbəyi olan kitablara da məhəbbətlə yanaşsın, onların aşıladığı elmi, əxlaqi-tərbiyəvi fikirlərdən bəhrələnsin.

Bu gün müəllimlərin qarşılaşdığı problemlərdən biri də şagirdlərin kitablara marağının əvvəlki illərdən fərqli olaraq zəifliyi, qeyri-kütləviliyidir. 

Bu da narahatlıq yaratmaqla bərabər, həm də suallar doğurur: Necə etməli, şagirdlərdə bu söz xəzinəsinə marağı necə oyatmalı?

1. Bu gün Azərbaycan artıq müstəqil, demokratik bir dövlətdir. Dövlətin demokratik mahiyyəti insanlara məcburi ideologiya yox, sərbəst düşüncə imkanı verdiyindən hər kəs öz marağına uyğun məşğuliyyət seçir.

2. İnsanların həyatına İKT dərin nüfuz etdiyindən onların əlavə məşğuliyyətə zamanları çatmır.

3. Ali təhsil müəssisələrində test sistemi daha çox dərsliklərdəki materiallar əsasında hazırlandığından əlavə materiallara marağı zəiflədir.

İKT çox vaxt əsas hesab olunsa da, tam da belə deyil. Çünki heç bir İKT bacarığı olmayan insanlar var ki, onların da bədii ədəbiyyata marağı zəifdir. Sovet dönəmində insanların bədii ədəbiyyata marağı ona görə güclü idi ki, o zaman bədii əsərləri oxuyanlar bilgilərini öz aralarında bölüşərək ətrafdakıları da maraqlandırır və onları da bu əsərləri oxumağa sövq edirdilər. Bu gün isə insanları maraqlandıran motivasiya zəifdir. Belə bir məqamda böyük söz ustadlarının müdrik ideyalarını əks etdirən, milli-mənəvi dəyərlərin mücəssəməsi olan bədii əsərlərə maraq oyatmaq, uluların bizlərə yadigar qoyduğu humanizm, vətənə, el-obaya məhəbbət hissləri aşılayan bu qiymətli nümunələri sevdirmək biz ədəbiyyat müəllimlərinin qarşısında duran əsas tələblərdəndir.

Qeyd edək ki, təhsil sahəsində həyata keçirilən islahatlar, xüsusən kurikulumun tətbiqi şagirdlərdə oxu, yazı vərdişlərinin formalaşdırılması üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Artıq hafizəyə deyil, təfəkkürün inkişafına yönələn nəticəyönümlü təhsil hər bir şagirddə mütaliəyə, bədii əsərlərə marağın gücləndirilməsi üçün öyrədənə böyük stimul verir. Bədii əsərlərə marağın gücləndirilməsi üçün Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin hər il keçirdiyi "Ədəbiyyat biliciləri” müsabiqəsi də bu sahəyə olan marağı və tələbkarlığı artırır.

Şagirdlərdə oxu və mütaliə vərdişlərini formalaşdırmaq, bədii əsərlərə maraq oyatmaq üçün hər bir dərsin xarakterinə uyğun üsul və vasitələrdən istifadə edilməlidir:

Məktəb tədbirlərində Azərbaycan sənətkarlarının qəhrəmanlıq, vətənpərvərlik ruhlu lirik əsərlərindən, dramatik əsərlərdən bədii qiraətlər ifa etmək də şagirdlərdə bu sahəyə olan marağı artıra bilər. 

Bu kimi müxtəlif üsul və vasitələr şagirdlərdə bədii əsərlərə maraq formalaşdırır. Bunun nəticəsidir ki, artıq Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin keçirdiyi "Ədəbiyyat biliciləri” müsabiqəsində şagirdlər istər rayon, istərsə də respublika mərhələsində qalib olmaqla nailiyyətlər əldə edir və gələcəkdə daha böyük uğurlar qazanmaq üçün xalqımızın mənəvi aləminin bədii ifadəsi olan söz xəzinəsinə daha məhəbbətlə yanaşır, həvəslə çalışırlar.